สามหอไตร เล่มที่ 1 : หอไตรวัดระฆังโฆสิตาราม

More documents

Recommendations

Info

แผนผังแสดงที่ตั้งปัจจุบันของหอไตรวัดระฆััง หอพระไตรปิฎก หอไตรวัดระฆััง หรือในอีกชื่อเรียกว่า “ตำหนัก จันทน์” กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถาน สำคัญของชาติ ใน พ.ศ. ๒๔๙๒ เดิมเคยเป็น พระตำหนักและหอประทับนั่งของพระบาทสมเด็จ พระพุทธยอดฟื้้าจุฬาโลกมหาราช เมื่อครั้งทรงรับราชการ เป็นที่พระราชวรินทร์เจ้ากรมพระตำรวจนอกฝ่่ายขวา ในรัชกาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ได้ทรงรื้อไป ถวายวัดบางหว้าใหญ่ ในคราวเสด็จเป็นแม่ทัพไปตี เมืองโคราช เมื่อพระองค์เสด็จขึ้นครองราชย์ มีการสังคายนา พระไตรปิฎกตามธรรมเนียมกษัตริย์ขึ้นที่วัดมหาธาตุ ยุวราชรังสฤษฎิราชวรมหาวิหาร จึงโปรดให้ปฏิิสังขรณ์ เรือนแฝ่ดกลุ่มนี้เพื่อใช้เป็นหอพระไตรปิฎก โดยขุดพื้นที่ บริเวณที่พบระฆัังออกเป็นรูปสี่เหลี่ยม ก่ออิฐกั้นเป็น สระแล้วรื้อพระตำหนักจากที่เดิมมาปลูกลงในสระ โดย เปลี่ยนหลังคามุงจากเป็นมุงกระเบื้อง เปลี่ยนฝ่าสำหรวด กั้นกะแซงเป็นฝ่าปะกนไม้สัก ทรงสร้างตู้พระไตรปิฎก ขนาดใหญ่ บานเขียนลายรดน้า ประดิษฐานในห้องด้าน เหนือและด้านใต้ห้องละ ๑ ตู้ ทั้งนี้อยู่ในความควบคุม ของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เมื่อครั้ง ดำรงพระยศเป็นเจ้าฟื้้ากรมหลวงอิศรสุนทร เป็นผู้ทรง อำนวยการสร้าง เมื่อดำเนินการเสด็จโปรดให้มีการ สมโภชและปลูกต้นจันทน์ไว้ ๘ ต้น อันเป็นเหตุให้เรียก หอไตรนี้ว่า “ตำหนักจันทน์” ปัจจุบัน ทางวัดได้ย้ายหอไตรหลังนี้เข้ามาปลูกใหม่ ภายในบริเวณกำแพงแก้ว อยู่ด้านหลังพระอุโบสถทาง ทิศใต้ และบูรณะซ่อมแซมภาพเขียนที่ชำรุดเสียหาย ให้คงไว้ดังเดิม หอไตรวััดระฆัังโฆัสิิตาราม 15 ปฐมบทอาษา อาสา สถาปัตยกรรมไทย
ลักษ์ณะทางสถาปัตยกรรม หอไตรหลังนี้ มีลักษณะเป็นตำหนัก ๓ หลังแฝ่ด การประกอบตัว เรือนเป็นไปในลักษณะสำเร็จรูปแบบเรือนไทยโบราณมีลักษณะพิเศษ คือ การต่อเสาบากประกบกัน โดยใช้สลักเหล็กแทนเดือยไม้ พื้นปูกระดาน ขนาดใหญ่ หย่องหน้าต่างเป็นลูกมะหวดที่มีลักษณะกลึงสวยงาม หลังคา มุงด้วยกระเบื้อง ไม่มีช่อฟื้้า ใบระกา หางหงส์ มีระเบียงด้านหน้า ชายคามี กระจังรูปเทพนมเรียงรายเป็นระยะ หอพระไตรปิฎกหลังนี้มีคุณค่าในทาง สถาปัตยกรรมอย่างยิ่ง ทำให้เราทราบวิธีการก่อสร้างและปลูกเรือนในสมัย รัชกาลที่ ๑ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรง บันทึกเรื่องแบบอย่างการก่อสร้างไว้ว่า “…เรื่องฝ่ีมือช่างโบราณนั้นตามที่ หม่อมฉันสังเกต เข้าใจว่าในสมัยครั้งกรุงธนบุรี ช่างไทยเห็นจะเหลือน้อย เต็มที ฝ่ีมือของที่ทำครั้งกรุงธนบุรีอยู่หยาบมาก ฝ่ีมือช่างกลับมาดีขึ้นเมื่อ รัชกาลที่ ๑ เห็นจะเป็นช่างที่หัดขึ้นใหม่และจัดกวดขันการฝึึกหัดมาก เพราะ ต้องสร้างของต่างๆ ตั้งแต่เรื่องราชูปโภคราชมณเฑียรสถาน ราชยาน ตลอดจนวัดวาอาราม จึงเกิดช่างฝีีมือดีมีขึ้นมาก แต่พึงสังเกตได้อย่างหนึ่งว่า ของที่สร้างในรัชกาลที ่ ๑ ทำตามแบบอย่างครั้งกรุงศรีอยุธยาทั้งนั้น ถึง รัชกาลที่ ๒ จึงคิดแผลงไปต่างๆ …” เมื่อเข้ามาภายในหอไตรแล้วจะเป็นหอกลาง ขวามือคือหอนั่ง ซ้ายมือ คือหอนอน หอนั่งกั้นด้วยราวลูกกรงเตี้ยบนพื้นหอยกสูงกว่าหอกลางเล็กน้อย ตรงกลางตั้งเสาหัวเม็ดทรงมัณฑ์แบบเก่า ๑ คู่ เป็นช่องทางสำหรับขึ้น ราวลูกกรงทาสีแดงชาด หัวเม็ดปิดทอง หอกลางกับหอนั่งมองดูโล่งตลอดถึงกัน ทำให้มองเห็นหน้าต่างโดยรอบ สำหรับหอนอน ฝ่าของหอนอนเป็นฝ่าปะกน ด้านในเรียบ พื้นหอนอนยกสูงกว่าหอกลางเท่ากับหอนั่ง ที่หอนั่งกับหอนอน มีตู้พระธรรมเขียนลายรดน้ำขนาดใหญ่ตั้งอยู่ ซึ่งตู้พระธรรมและหอไตรนั้น ได้ถูกสร้างขึ้นมาพร้อมกัน งานแกะสลักไม้ที่มาประกอบกันขึ้นเป็นหอพระไตรปิฎกนั้น มีอยู่ทั้ง ภายนอกตลอดไปถึงภายใน ด้านหน้าต่อกับบันไดทางขึ้น ที่ทางขึ้นชานชาลา มีบานประตูไม้แกะสลักเป็นลายกนก มีนาคพันอยู่ที่โคนประดับกระจกสีตาม ช่องไฟื้ เหนือบานประตูขึ้นไปเป็นแผ่นไม้หนารูปทรงคล้ายหน้าบัน แกะลาย อย่างบานประตู เข้าชุดกัน สวยงามพิสดาร ลงรักปิดทองทั้งประตูและซุ้ม คันทวยรับชายคานั้น สลักเป็นคันทวยทรงนาคปิดทองประดับกระจกสี เช่นเดียวกับกรอบหน้าต่างและลูกกรงหน้าต่าง เมื่อเข้าไปถึงชานชาลาแล้ว จะเห็นประตูเข้าตัวเรือน เป็นประตูไม้แกะสลักลวดลายกนกวิจิตรพิสดาร เป็นรูปนกวายุภักษ์จับที่โคนต้นกนกคล้ายกันทั้งสองบาน บานหน้าต่างบริเวณหอนั่งมีการเขียนทั้งสองด้าน ด้านนอกเขียน ลายรดน้าเป็นรูปเทวดา ด้านในเป็นรูปเทวดาเขียนสอดสี ส่วนบริเวณหอนอน บานประตูเขียนลายรดน้ำก้านขด บานประตูด้านในเขียนภาพระบายสีเป็น ภาพต้นไม้ใหญ่สองต้นด้วยฝีีแปรงเฉียบขาด ใต้ต้นไม้มีพระภิกษุกำลังเจริญ อสุภกรรมฐาน ในขณะที่ประตูหอกลางเป็นภาพเขียนระบายสี รูปยักษ์สองตน มีการเขียนที่ใหญ่จนเต็มบานประตูยืนเท้ากระบอง รูปร่างหน้าตาท่าทาง ถมึงทึงน่าเกรงขาม ผิดกับรูปยักษ์อื่นๆ ที่เคยเห็น ตนหนึ่งผิวกายขาวคือ สหัสเดชะ ตนหนึ่งผิวกายเขียวคล้ำคือวิรุฬจำบัง ตู้พระธรรมสำหรับเก็บพระไตรปิฎกอยู่ในหอนอนและหอนั่งมี ขนาดใหญ่โตจนไม่สามารถนำออกจากประตูได้ทั้ง ๒ ใบ ใบที่ตั้งอยู่ใน หอนอนนั้นเขียนลายรดน้าเป็นภาพเทวดาขนาดใหญ่ยืนบนแท่นมีอสูรและ กระบี่เขียนเต็มขนาดใหญ่ของตู้สี่ด้านเป็นผู้แบกมีความงามวิจิตรพิสดารยิ่งนัก ดูแล้วก็เปรียบเหมือนเป็นประธานของหอนอน ส่วนที่หอนั่งก็มีตู้พระธรรม ขนาดเท่ากันกับที่หอนอนเป็นแต่ผูกลายกนกเต็มตู้ทั้งใบ 16 หอไตรวััดระฆัังโฆัสิิตาราม ปฐมบทอาษา อาสา สถาปัตยกรรมไทย
Page 1 and 2: สามหอไตร เล่
Page 3 and 4: สารจากนายกส
Page 5 and 6: คานำ หอไตรวั
Page 7 and 8: บทนำ เมื่อ พ.
Page 10 and 11: ๑ จุุดเริ่มต
Page 12 and 13: วััดระฆัังโ
Page 14 and 15: หอไตรวัดระฆ
Page 20 and 21: คันทวยไม้แก
Page 22 and 23: ซุ้มประตูไม
Page 24 and 25: ภาพพระบรมฉา
Page 26 and 27: ตู้พระธรรมส
Page 28 and 29: ภายในหอไตรว
Page 30 and 31: ภาพจิตรกรรม
Page 36 and 37: การอนุรักษ์
Page 38 and 39: ตู้พระธรรมใ
Page 40 and 41: บทบาทของสมา
Page 42 and 43: ภาพถ่ายเก่า
Page 44 and 45: พระบาทสมเด็
Page 46 and 47: หอไตรวััดระ
Page 48 and 49: อาจารย์นิจก
Page 50 and 51: ที่สำคัญที่
Page 52: ทางเข้าหอพร
Page 55 and 56: ควัามเป็นมา
Page 57 and 58: (บน) การประชุ
Page 60 and 61: ๓ จุากหอไตรว
Page 62 and 63: การอนุรักษ์
Page 64 and 65: หอไตรวััดระ
Page 66 and 67:
หอไตรวัดเทพ
Page 68 and 69:
หอไตรวััดระ
Page 70 and 71:
พิธีรับมอบร
Page 72 and 73:
(บน) สภาพของห
Page 74 and 75:
หอไตรวััดอั
Page 76 and 77:
บรรณานุกรม ก
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
รายชือกรรมา
Page 204:
หนังสือชุดส
show all

สามหอไตร เล่มที่ 1 : หอไตรวัดระฆังโฆสิตาราม

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?