สามหอไตร เล่มที่ 1 : หอไตรวัดระฆังโฆสิตาราม

การอนุรักษ์์งานสถาปัตยกรรมทีมาจากการตระหนักในคุณคาทางประวััติศาสตร์
(ผานบทสัมภาษณ ์ ดร.สุเมธิ ชุมสาย ณ อยุธิยา)
ที่ไม่ใช่สถาปนิกเข้ามาร่วมกัน มีการประชุมกันที่บ้านของคุณพินิจ สมบัติศิริ
คุณพินิจให้สถานที่และรับตำแหน่งประธาน ผมเป็นเลขา คือตัววิ่งประสานงาน
ต่างๆ”
แม้อาจารย์เฟื้้อ หริพิทักษ์ จะถือว่าเป็นต้นเรื่องในการเริ่มดำเนินการ
อนุรักษ์หอพระไตรปิฎกแห่งนี้ แต่ในขณะเดียวกัน อาจารย์นิจ หิญชีระนันทน์
ก็เป็นอีกผู้หนึ่งที่มีส่วนในการเริ่มต้นการอนุรักษ์หอพระไตรปิฎกแห่งนี้ อาจ
กล่าวได้ว่าเป็นที่ต่างฝ่่ายต่างเห็นคุณค่าความสำคัญโดยไม่ทราบกันมาก่อน
และในท้ายที่สุดก็ได้ร่วมกันทำการบูรณปฏิิสังขรณ์จนหอพระไตรปิฎก
วัดระฆัังกลับมาสวยสง่าดังเดิมอีกครั้ง ดร.สุเมธถ่ายทอดเรื่องราวจุดเริ่มต้น
การบูรณะผ่านมุมมองในฐานะบุคคลที่ใกล้ชิดอาจารย์นิจว่า อาจารย์นิจคือผู้ที่
“จุดเริ่มต้นคือสมัยรับราชการที่สำนักผังเมือง กระทรวงมหาดไทย ทำให้ท่านได้รู้จักกับหอไตรวัดระฆััง โดยการพานั่งเรือข้ามฟื้ากไปฝั่่งธนบุรี
กองผังเมืองรวม หัวหน้ากองคือคุณนิจ ผมเป็นผู้ช่วย ผมเพิ่งกลับมาจาก เพื่อไปดูวัดระฆััง พร้อมชี้ให้ดูเรือนไม้สภาพทรุดโทรมหลังหนึ่งที่ตั้งอยู่กลาง
ยุโรปได้ไม่นาน กลับมารับราชการที่สำนักผังเมือง กระทรวงมหาดไทย ด้วย สระน้ำ
ความที่จากบ้านเมืองไปนานก็ไม่รู้อะไร คุณนิจหัวหน้าก็จูงมือผมไปกิน “มีวันหนึ่งคุณนิจพาข้ามไปฝ่ั่งธนฯ พาไปวัดระฆัังไปขึ้นที่ท่าวัดระฆััง
ก๋วยเตียวรอบกระทรวงมหาดไทย คุณนิจเป็นนักประวัติศาสตร์และนักคิดที่ ไปดูหอไตร ซึ่งอยู่ในสระน้าเน่า เสาผุ ผมแปลกใจว่าอยู่ได้ไงเพราะผุ เสาบางต้น
ลึกมาก เขาชี้ให้ดูถนนแห่งแรกของกรุงเทพคือเจริญกรุงและบำรุงเมือง ขาดไปเลย หอไตรตั้งอยู่ แต่โทรม เดินเข้าไปเห็นจิตรกรรมฝ่าผนังที่แปลกกว่า
ตอนแรกๆ ก็พาไปดูรอบๆ แถวกระทรวงมหาดไทยที่เป็นย่านโบราณ...” ที่อื่นแต่ก็มัวหมอง”
ดร.สุเมธ ชุมสาย ณ อยุธยา เริ่มเล่าจุดเริ่มต้นของการเข้ามามี นอกจากนี้อาจารย์นิจยังได้เล่าให้ ดร.สุเมธทราบถึงประวัติของ
ส่วนร่วมในการทำงานอนุรักษ์ โดยบุคคลสำคัญที่มีส่วนในการจุดประกาย เรือนไม้หลังนี้ ที่อ่านพบในหนังสือสาส์นสมเด็จและเอกสารอื่นๆ ว่า แต่เดิม
การทำงานด้านการอนุรักษ์ของ ดร.สุเมธ คือ อาจารย์นิจ หิญชีระนันทน์ เรือนหลังนี้เป็นบ้านของพระราชวรินทร์ ซึ่งรับราชการในพระบาทสมเด็จ
หัวหน้ากองผังเมืองรวม ซึ่งเป็นผู้บังคับบัญชาในขณะนั้น ในช่วงเวลานั้นเอง พระเจ้ากรุงธนบุรี เมื่อพระราชวรินทร์ได้เลื่อนตำแหน่ง จึงได้ถวายเรือนที่
กระแสการอนุรักษ์อาคารโบราณสถานต่างๆ กำลังค่อยๆ ก่อตัวขึ้น ทำให้ อาศัยอยู่ข้างวัดให้กับวัดระฆััง เมื่อถวายให้วัดก็ได้กลายเป็นกุฏิิอยู่ที่วัด ต่อมา
สมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์ในขณะนั้นได้ตั้งคณะกรรมาธิการ พระราชวรินทร์หรือพระยาจักรี ได้ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นพระบาทสมเด็จ
ขึ้นคณะหนึ่ง คือ “คณะกรรมาธิการสาขาอนุรักษ์ศิลปกรรม” และโครงการ พระพุทธยอดฟื้้าจุฬาโลกฯ ก็ทรงคิดถึงเรือนเก่า จึงโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าฟื้้าฉิม
บูรณปฏิิสังขรณ์หอไตรวัดระฆัังก็เป็นหนึ่งในโครงการที่คณะกรรมาธิการ พระราชโอรสไปดูว่ายังอยู่หรือไม่ เมื่อทรงทราบว่าเรือนยังอยู่จึงโปรดเกล้าฯ
ชุดนี้ได้ริเริ่มทำเกี่ยวกับการอนุรักษ์
ให้เจ้าฟื้้าฉิมดัดแปลงเป็นหอพระไตรปิฎกในสระน้ำ มุงหลังคาใหม่ด้วยกระเบื้อง
“ช่วงนั้นกำลังมีกระแสการอนุรักษ์ สมาคมสถาปนิกสยามฯ ก็มีการ และอาราธนาพระอาจารย์นาคมาเขียนภาพจิตรกรรมฝ่าผนัง และอีกสิ่งสำคัญ
จัดตั้งกรรมาธิการสาขาอนุรักษ์ศิลปกรรม โดยกรรมาธิการชุดนี้มีทั้งกรรมาธิการอย่างหนึ่งของหอพระไตรปิฎกแห่งนี้คือ ภาพสลักบานประตูนอกชาน
50
หอไตรวัดระฆังโฆสิตาราม
ปฐมบทอาษา อาสา สถาปัตยกรรมไทย