'Van Washington naar Beijing?' - Get a Free Blog Here

Over welk tijdperk we het ook hebben, het einde van de koude oorlog of het einde van een
veel langer tijdperk bepaald door het Liberalisme en de Verlichting, het is zo dat al deze
wetenschappers aan het begin van de jaren negentig duidelijk waren in hun mening dat de meeste
structuren in het wereld-systeem, die een bepaalde voorspelbaarheid hadden, zouden verdwijnen
Onzekerheid en onvoorspelbaarheid zouden de toekomst van de wereld gaan karakteriseren. Op basis
van de wetenschapdiscipline, die bekend staat als ‘wereld-systeem analyse’ 15 , heeft Giovanni Arrighi
een belangrijke bijdrage geleverd aan de bestudering van het wereldkapitalisme. Na een analyse van
de geschiedenis van het kapitalistische wereld-systeem kwam hij tot een andere theorie. Zijn concept
gaat ervan uit dat in de geschiedenis en dynamiek van het wereldkapitalisme er opeenvolgende cycli
van kapitaalaccumulatie in het systeem optraden. Elke episode liet een grotere accumulatie zien dan de
vorige en elke episode mondde uit in financiële crises en chaotische transities inclusief een wisseling
in de financiële wereldhegemonie. Arrighi heeft dit concept doorgetrokken naar de contemporaine tijd
en ziet de jaren tachtig niet als het einde, maar als een keerpunt in het transitieproces van de cyclus
waar wij ons nu in bevinden. De economische ‘boom’ die begon in de jaren tachtig en de financiële
crises die daar deel van uitmaakten, zijn volgens hem een onderdeel van het transitieproces in de
cyclus die nu aan de gang is dat de wereld rijp heeft gemaakt voor veranderingen in het kapitalistische
wereld-systeem inclusief een verandering in de financiële wereldhegemonie.
Arrighi heeft een groot aantal publicaties en studies over het kapitalistische wereld-systeem in
al haar facetten op zijn naam staan. Hij is altijd op zoek geweest naar factoren die de evolutie en
geschiedenis van het wereldkapitalisme hebben beïnvloed. Daarbij maakte hij gebruik van de
denkbeelden van een diverse groep wetenschappers bestaande onder andere uit Adam Smith, Karl
Marx, Fernand Braudel alsmede onder andere Antonio Gramsky, Karl Polanyi en Max Weber.
Thomas Reifer stelt dat Arrighi’s laatste boek Adam Smith in Beijing kan worden gelezen als het derde
deel van een niet geplande trilogie, samen met Chaos & Governance in the Modern World System als
deel twee en The Long Twentieth Century als deel één. 16 In de delen één en twee van deze trilogie
analyseert Arrighi de wisselende relatie tussen de controle over kapitaal en staatsmacht in de evolutie
van een kapitalistische wereldeconomie die ongeveer zevenhonderd jaar geleden in Europa begon. In
deel drie slaat hij een nieuwe weg in en stelt hij ondermeer het wetenschappelijk debat over de
verschillende richting die de economische ontwikkelingspaden in het Westen en het Oosten ingingen
15 ‘Een wereld-systeem analyse is geen theorie, maar een denkstroming die de evolutie van het kapitalisme als wereldsysteem
van het prille begin tot heden, en van een Europees tot een globaal systeem onderzoekt. De benadering is unidisciplinair
en holistisch: historische, economische, politieke en sociale aspecten worden met elkaar in verband gebracht’,
Joris Verschueren, Plaats voor de Homo Ludens. Vlaamse Provo’s als nieuwe sociale beweging in een ruimtelijk wereldsysteem-analytisch
perspectief (Gent 2003) 35-36. Bij het schetsen van de grondbeginselen van wereld-systeem analyse
wordt naast Wallerstein, die de wereld beschouwd als een systeem waarin de landen de elementen vormen die een bepaalde
positie innemen ten opzichte van elkaar, namelijk centrum, semi-periferie of periferie, vaak de Arrighiaanse visie gevolgd.
Verschuren vindt Arrighi’s visie hanteerbaarder en genuanceerder dan de orthodoxie van Wallerstein. Het denken van
Arrighi is daarom duidelijker dan de minder gedetailleerde ideeën van Immanuel Wallerstein.
16 T. Reifer, ‘Histories of the Present: Giovanni Arrighi & the Long Durée of Geohistorical Capitalism’, Journal of World-
Systems Analysis 15, 2 (2009), 249-256 aldaar 250.
-7-