'Van Washington naar Beijing?' - Get a Free Blog Here

sociale conflicten en de interstitiële 46 opkomst van nieuwe vormen van macht. Gedurende
transitieperiodes in het verleden, leidden hegemoniale crises als regel uiteindelijk tot een systemische
chaos en tot een volledige ineenstorting van de bestaande hegemonie. 47 Dus naarmate de conflicten
verder escaleerden en wel tot een punt dat de regelgevers het niet meer in de hand hadden, kwamen
nieuwe structuren op, die de bestaande machtconfiguratie verder destabiliseerden. Dit had vaak een
zichzelf versterkend karakter, wat uiteindelijk leidde tot een volledige ineenstorting van het systeem.
Historisch gezien, waren de processen die de systemische chaos genereerden, ook verantwoordelijk
voor de opkomst van een nieuwe financiële hegemonie. Iedere cyclus verschilde wel van de daaraan
voorafgaande door de betere organisatie en het hogere volume en dynamische densiteit van het
systeem van de nieuwe hegemoniale staat. Historisch gezien was er dus een steeds weerkerend
evolutiepatroon gelijk aan evolutiepatronen die zich op meer gebieden hebben voorgedaan. 48
In het huidige transitieproces zien we steeds mee signalen dat de Amerikaanse hegemonie aan
het afkalven is. Interessant is dat er een aantal belangrijke overeenkomsten vastgesteld kunnen worden
tussen het transformatieproces in de mondiale politieke economie van vandaag met die uit het
verleden. Bijvoorbeeld, er is een grote overeenkomst tussen de Amerikaanse speculatieve financiële
expansie vanaf de jaren tachtig met de Britse expansie in de tweede helft van de negentiende eeuw en
ten dele de speculatieve expansie van de Nederlanden in de achttiende eeuw. 49 Net als vandaag zie je
in het verleden vaak dat de reactivering van de economie (reflatie) door de aanzuigkracht voor mobiel
kapitaal, de afnemende macht van de zittende hegemonie blind maakte voor de afnemende macht en
stijgende kwetsbaarheid van de dominantie die men dacht te hebben. Deze reflatie trad bijvoorbeeld op
in Amsterdam in de tweede helft van de achttiende eeuw en bij de Britten in de tweede helft van de
negentiende eeuw. In beide gevallen leidde het binnen dertig tot veertig jaar tot een volledige
ineenstorting van de dominante wereldpositie die beide landen hadden. Eenzelfde blindheid deed zich
voor in het nieuwe millennium in de Verenigde Staten. Het gemak waarmee de VS haar
defensieprogramma in de jaren tachtig kon financieren met buitenlands kapitaal en zo de macht van de
USSR drastisch kon verminderen in wat de tweede Koude Oorlog wordt genoemd is daar een
voorbeeld van. Een tweede voorbeeld is het ogenschijnlijke gemak waarmee de VS in de jaren
negentig een spectaculaire lokale economische groei en boom op de effectenbeurs kon handhaven met
als gevolg dat vele beleidsmakers geloofden dat Amerika onverslaanbaar was. 50 Echter vandaag is het
niet zozeer óf, maar meer wannéér en hoe catastrofaal de globale dominantie van
financieringskapitaal, gevoed door de dollars die de VS massaal bijdrukt of in het buitenland leent, in
46
Latijns woord is interstitium: onderbreking. Hier in de betekenis van ‘tussenliggende’.
47
‘By systemic chaos, we understand a situation of severe and seemingly irremediable systemic disorganization’ Arrighi,
Silver, ‘Capitalism’, 272.
48
Arrighi and Silver, Chaos and Governance, 217-271.
49
‘There are good reasons for expecting the present financial expansion to end differently from earlier ones. However, there
are just as good reasons for interpreting the present expansion and the attendant reflation of US power as signs of a
hegemonic crisis analogous to those of 100 and 250 years ago’, Arrighi, Silver, 'Capitalism’, 273.
50
Zie verder mijn Bachelorscriptie ‘Financialisering van de wereldeconomie en collectief wangedrag door Wall Street en
Washington’ (UvA 2010) op weblog http://deduitendefluit.wordpress.nl.
-17-