'Van Washington naar Beijing?' - Get a Free Blog Here

industrialisatie tot een van de ‘traditional lodestars by which to navigate the misty and turbulent waters
of modern historical reality to a mere footnote in the consolidation and entrenchment of the capitalist
world-system’. 70 Studies van ondermeer Pomeranz, Sugihara en Allen ondersteunen het uitgangspunt
dat de industrialisatie en Britse hegemonie een direct gevolg waren van een groot aantal voordelen en
stimulansen die Groot-Brittannië in de achttiende en negentiende had ten opzichte van Oost-Azië. 71
Marx en Engels schreven in het Communistisch Manifest: ‘Cheap prices of commodities are the heavy
artillery with which the European bourgeoisie battered down all Chinese walls, compelling all nations,
on pain of extinction, to adapt the bourgeois mode of production’ 72 Dit komt volgens Arrighi echter
niet overeen met de sociaaleconomische geschiedenis van China, want buiten katoenspinnen,
spoorwegen en mijnbouw waren er in de negentiende eeuw in Europa weinig economische activiteiten
die zich konden meten met die van China en waren het vooral Britse oorlogsschepen in plaats van lage
commodity prijzen die China op een achterstand zetten. 73
De militaire overmacht van Europa in de Opiumoorlogen in het midden van de negentiende
eeuw maakte volgens Arrighi uiteindelijk het fundamentele verschil in de dynamiek en geschiedenis
tussen de Europese en Oost-Aziatische staatssystemen. Nadat de zeventiende en achttiende eeuw
werden beheerst door steeds effectievere wapensystemen, waarbij langdurige periodes van vrede een
uitzondering waren, toonde de relatieve vrede in Europa tussen 1815 en 1914 een periode die nog niet
eerder vertoond in de annalen van de westerse beschaving. Wel waren de Europeanen betrokken bij
een eindeloze rij van veroveringen in de niet-westerse wereld en was er een wapenwedloop die
resulteerde in een wat je kunt noemen oorlogsindustrialisatie. Dit leidde uiteindelijk tot een nieuwe
ronde van wereldoorlogen in de periode 1914 tot 1945 met een nog nooit vertoonde militaire
vernietigingskracht. In contrast hiermee was er in het Oost-Aziatische systeem nauwelijks sprake van
militaire concurrentie en was geografische expansie geen doel op zich. Met uitzondering van een paar
grensoorlogen van China was er gedurende bijna driehonderd jaar een redelijke gelijkmatige en
vreedzame ontwikkeling van staten in Oost-Azië. Men toonde dus geen interesse in koloniale uitbouw
of tot het voeren van een wapenwedloop vergelijkbaar met Europa. Het feit dat China veel oorlogen
voerde aan haar grenzen in de eerste honderdvijftig jaar van het Qing tijdperk, valt buiten deze
stellingname gezien het feit dat het hier meer om het creëren van een bufferzone betrof ter verdediging
van China zelf. Het kan niet vergeleken worden met de Hollandse, Britse en Russische expansiedrift.
70
I. Wallerstein, The Modern World-System Volume III: The Second Ear of the Great Expansion of the Capitalist World-
Economy, 1730-1840s (New York 1989) 256.
71
Robert C. Allen, The British Industrial Revolution in Global Perspective (New York 2006), Kaoru Sugihara, ‘The East
Asian Path of Economic Development: A Long-term Perspective’, in Giovanni Arrighi, Takeshi Hamashita and Mark Selden
(eds), The Resurgence of East Asia. 500, 150 and 50 Year Perspectives (New York 2003) 78-123. Pomeranz, Great
Divergence. Maar zie ook Peer Vries, ‘The California School and Beyond: How to Study the Great Divergence?’, Austrian
Journal of Development Studies 24, 4(2008), 6-49.
72
Karl Marx en Frederick Engels, The Communist Manifesto (Harmondsworth 1967), 83-84.
73 Arrighi, Adam Smith, 286.
-25-