'Van Washington naar Beijing?' - Get a Free Blog Here

financiële expansie die we hebben gezien in de afgelopen vijfendertig jaar is zoals Arrighi het zo fraai
beschrijft:
‘Neither a new stage of world capitalism nor the harbinger of a ‘coming hegemony of global markets’.
Rather, it is the clearest sign that we are in the midst of a hegemonic transition analogous to the Dutch-
to-British and British-to-US transitions. The analogy makes us skeptical about the long-term stability of
the present global dominance of finance capital and associated revelation of US power. But it also
enables us to identify the true novelties of the present transition in comparison with previous ones.’ 54
In de volgende paragraaf wordt nader ingegaan op een aantal van deze noviteiten en de implicaties die
deze kunnen hebben voor het huidige transformatieproces en het huidige wereld-systeem.
De positie van Oost-Azië en China en noviteiten in het huidige wereld-systeem
De belangrijkste geopolitieke ontwikkeling in het huidige transformatieproces is een bifurcatie 55 van
militaire en financiële macht op een schaal die nog niet eerder is vertoond. In alle transities uit het
verleden werden financiële expansies gekarakteriseerd door de interstitiële opkomst van een
combinatie van private en overheidsmacht die zowel militair als financieel sterker was dan de
bestaande macht. In de huidige transitie is dat anders omdat de VS alleen financieel in verval is, maar
nog steeds wel de grootste militaire macht in de wereld heeft. Daarnaast is de VS is getransformeerd
van een leidende crediteur-natie tot een leidende debiteur-natie en heeft niet de financiële middelen
om grote problemen in het kapitalistische wereld-systeem in de hand te houden. In militair opzicht
hoeft de VS echter niemand ter wereld te vrezen. In vergelijking met eerdere periodes is de kans op
gewapende conflicten tussen de belangrijkste partijen in het wereldsysteem dan ook veel minder
geworden. Dit kan leiden tot een situatie dat voor het eerst in de geschiedenis, zonder dat er een oorlog
aan te pas komt, een wisseling in de financiële hegemonie plaats zal kunnen vinden. In ieder geval
mag worden aangenomen dat de huidige crisis niet zal escaleren in een grote oorlog tussen naties met
de potentie om de financiële macht over te nemen. Het is zelfs mogelijk dat deze patstelling wellicht
een wisseling van de financiële hegemonie zal voorkomen. 56
Even belangrijk als deze geopolitieke noviteit in het wereld-systeem, is wat we zullen noemen
een ‘sociale noviteit’ in de huidige transformatie. Eerdere hegemoniale transities gingen gepaard met
een escalatie van sociale conflicten. Het speciale sociale karakter van de huidige crisis is, dat in
tegenstelling van de explosie van sociale conflicten in bijvoorbeeld de jaren zestig en zeventig, de
financiële expansie van de laatste dertig jaar is verworden tot wat Wallerstein heeft onderkend als:
54 Arrighi, Silver, ‘Capitalism’, 275.
55 Latijn voor tweevork. Hier gebruikt als tweedeling of (gaffelvormige) splitsing.
56 Arrighi en Silver, Chaos and Governance, 263–289; Arrighi en Silver, ‘Hegemonic Transitions’, 310–311.
-19-