353-goc

TÜRK İŞ DÜNYASININ TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİLER KONUSUNDAKİ GÖRÜŞ, BEKLENTİ VE ÖNERİLERİ
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvurabilecektir. Geçici koruma statüsü altındakilere
verilen çalışma izinlerinin süreleri ise, “geçici korumanın süresinden fazla olamayacak”
denilmektedir. Yönetmeliğe göre “geçici koruma sona erdiğinde, bu kapsamda verilen
çalışma izni sona erecektir.” 36 Ancak yönetmeliğin çıktığı 22 Ekim 2014’ten bu yana, Suriyelilerin
çalışma hayatına yasal girişlerini sağlayacak bir düzenleme- biraz da Türkiye’deki
Seçim sürecinden kaynaklanan nedenlerle- yapılamamıştır. 37 Ekim 2015’deki duruma göre
“geçici koruma altındaki” Suriyelilerin çalışması-çalıştırılması yasaktır ve bu konudaki başvuruları
da reddedilmektedir.
Geçici koruma altındaki Suriyeliler çalışma izni alamadıkları için, Suriyeliler için verilen
çalışma izinleri “geçici koruma” verilenler değil, sadece ikamet izni bulunan “yabancı”
statüsündeki Suriyelilerden oluşmaktadır. Bu sayı da son derece düşük seviyededir. Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın verdiği sayılara göre 2014’e kadar Türkiye’deki Suriyeliler
içinde çalışma izni alanların sayısı sadece 3.856’dır. Bunun içinde 2.328 ile en yüksek orandaki
sektör (% 63,1) hizmet sektörüdür. Bakanlığın 2011’den bu yana çoğunluğu şirket ortağı
olan 6 bin Suriyeliye, imalat ve ticaret sektöründe yeni bir işyeri açarak faaliyet göstermeleri
için çalışma izni verildiği belirtilmiştir. 38
Bakanlık yetkilileri diğer ülke vatandaşı yabancıların çalışma izinlerinde uygulandığı
gibi Suriyeliler tarafından yapılan başvuruların da istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik
konjonktür değişikliklerinin dikkate alınarak değerlendirildiğini belirtmektedirler. Bu çalışma
çerçevesinde Bakanlık ile yapılan görüşmelerde de bu hassasiyetin korunduğu ve sürecin
de takip edildiği, çalışma izinlerinin, özellikle de kurulan şirketlerin etki analizlerinin ve
gerçekliğe uygun çalışmalarının takip edildiği gözlenmiştir. Hatta “düzenli” giriş yapan “yabancı”
statüsündeki Suriyelilerin, gerçeğe aykırı beyanları ya da verimsizlikleri dikkate alınarak
“geçici koruma statüsüne” düşürülmesi de gerçekleşebilmektedir. Bakanlık yetkilileri,
iş sağlığı ve güvenliği, çalışma haklarının uygulanamaması, vergi ve sigorta prim kayıpları
ve aynı zamanda rekabette yaratacağı dengesizlikler bakımından “kayıt dışı” ile mücadelenin
çok önemli olduğunu ve hatta bunun “en pahalı” işsizlik olarak görüldüğü vurgusunu
da yapmaktadırlar. Ancak Suriyelilerin Türk ekonomisine katkı sağlayacak sektörlere
36
Geçici Koruma Yönetmeliği: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/10/20141022-15-1.pdf
37
Açık Toplum Vakfı’nın “Bekleme Odasından Oturma Odasına” başlıklı çalışmasında, Bakanlığın “Yabancı
İstihdamı Yasa Tasarısı” hazırladığı ama seçimler nedeniyle akamete uğradığı ifade edilmektedir.
Bkz. http://www.aciktoplumvakfi.org.tr/medya/02062015beklemeodasi.pdf (Erişim tarihi: 3 Ekim 2015
38
Beş yılda 6 bin Suriyeliye çalışma izni verildi, Hürriyet, 26 Eylül 2015.
http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/30165957.asp (Erişim tarihi: 3.10.2015)
43