353-goc

TÜRK İŞ DÜNYASININ TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİLER KONUSUNDAKİ GÖRÜŞ, BEKLENTİ VE ÖNERİLERİ
GİRİŞ
Türkiye, Mart 2011’de Suriye’de ortaya çıkan çatışma ortamından kaçan Suriyelileri,
uluslararası hukuka ve insan hakları evrensel ilkelerine uygun bir biçimde “açık kapı politikası”
ve “geri göndermeme” ilkeleri çerçevesinde “geçici koruma” sağlayarak ülkeye kabul
etmiştir. Bu çerçevede Nisan 2011-Kasım 2015 arasındaki 4,5 yılda Türkiye’ye gelen Suriyeli
sığınmacı sayısı, 1 2 Ekim 2015 itibariyle 2.072.290’dır. T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi
Genel Müdürlüğü tarafından sağlanan ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği
(BMMYK) tarafından açıklanan bu sayı, kayıt altına alınan Suriyelileri göstermektedir. Ancak
bir taraftan kayıt altına alma süreci, diğer taraftan da Suriye’den sınır geçişleri -azalmış
olsa da- devam etmektedir. Bu çerçevede kayıt altına alınmamışlar da dikkate alındığında
Kasım 2015 itibariyle Türkiye’deki Suriyelilerin sayısının en az 2,2 milyon olduğu söylenebilir.
Yaşanan dinamik süreç ve kayıtlarda yaşanan sorunlar nedeniyle Türkiye’deki Suriyelilerin
sayısı konusunda ilgili kurum ve kişilerce farklı değerlendirmeler ve açıklamalar
yapılmaktadır.
1
Ülkelerindeki savaş ya da rejimin uyguladığı baskı-şiddet dolayısıyla ülkelerini terk ederek başka ülkelere
gidenlerin adı “mülteci”dir. 1951 Sözleşmesi ve 1967 Protokolü’nün mülteci kavramı çok açık ve kapsayıcıdır:
“Mülteci; ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri yüzünden, zulme
uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin
korumasından yararlanamayan ya da söz konusu korku nedeniyle, yararlanmak istemeyen yahut tabiiyeti
yoksa ve bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya
söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen her şahıstır”
Bu durum, gittikleri ülkedeki yasal-idari düzenlemelerden daha üst bir hukuki ilkedir. Ancak Türkiye’nin
1951 Cenevre Konvansiyonu’na koyduğu “coğrafi sınırlama” ve ülkedeki mevcut yasal düzenlemeler nedeniyle
Türk mevzuatında ve kamu kullanımında Suriyeliler bilinçli bir tercihle “mülteci” kavramı ile tanımlanmamaktadır.
Kongo, Madagaskar ve Monako ile birlikte coğrafi çekinceyi uygulayan 4 ülkeden birisi olan
Türkiye’deki Suriyelilerin yasal statüsü, en son yapılan “Geçici Koruma Yönetmeliği” çerçevesinde “geçici
koruma altındakiler” olarak düzenlenmiştir. Yaygın kullanım ise “misafir”dir. Bu çalışmada Türkiye’deki
Suriyeliler için, yasal-idari bağlamdan bağımsız bir biçimde, durumu sosyolojik olarak da daha iyi yansıtan
bir kavram olduğu düşünülen “sığınmacı” kavramı tercih edilmiştir.
7