353-goc

TÜRK İŞ DÜNYASININ TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİLER KONUSUNDAKİ GÖRÜŞ, BEKLENTİ VE ÖNERİLERİ
dadır. Bunların içinde Türkiye’de doğanların sayısı 150 binin üzerindedir. Bu çocukların
vatansız kalma riski de bulunmaktadır.
• Türkiye’deki Suriyelilerin yaşadıkları en ciddi sorunlardan birisi eğitim alanındadır.
1,2 milyon 18 yaş altındaki çocuk ve gençlerin içinde 600 binin üzerinde okul çağında
çocuk bulunmaktadır ve bunların çok küçük bir bölümü eğitim alma imkanına sahiptir.
Bazı çocuklar 4, bazıları ise 3, 2 ya da 1 yıldan beridir okula gidememektedirler. Bunun
yaratacağı olası sorunları tahmin etmek zor değildir. Alınan eğitim Arapça ve Suriye
müfredatına göredir. Eğitim kalitesi de ayrıca sorgulanmalıdır.
• Türkiye’deki 700 bini aşkın 18 yaşın altındaki genç Suriyeli nüfusun başta eğitim alanı
olmak üzere Türk toplumuna ve ekonomisine uyumu çok ciddi bir çalışmayı ve mali kapasiteyi
gerektirmektedir.
• Türkiye’deki Suriyelilerin hem uluslararası anlaşmalardaki tavrımız, hem de buna bağlı
olarak yapılan yasal ve ikincil düzenlemeler çerçevesinde ciddi bir statü sorunu bulunmaktadır.
Türkiye’de bulunan Suriyeliler iki ana bölümde incelenebilir. Bunlardan ilki,
yaklaşık 80 bin kişiyi kapsamaktadır. Suriyeliler eğer Türkiye’ye pasaportları ile “düzenli”
giriş yapmışsa, onlara (kolaylaştırılmış biçimde) “oturma-ikamet”, buna bağlı olarak
da (yine kolaylaştırılmış biçimde) “çalışma” izni verilmektedir. Bu gruptakiler herhangi
bir “yabancı” gibi 4817 sayılı Kanun kapsamında çalışma izni başvurusu yapma, istihdam
edilebilme ve uluslararası koruma talebinde bulunma imkanlarına sahiptir. Ancak
bu toplam Suriyelilerin % 4’ünden bile az bir sayıya tekabül etmektedir. Suriyelilerin
yaşadıkları asıl büyük statü sorunu, geçici koruma yönetmeliğinden kaynaklanmaktadır.
Halen Türkiye’deki Suriyelilerin % 95’ine tekabül eden bu düzenlemeye göre, Türkiye’ye
düzensiz giren yabancılar “geçici koruma altına” alınmakta, “geri göndermeme” ilkesi
uygulanmakta ve krizin bitmesi beklenmektedir. Ancak bu sürenin ne kadar olacağı yasada
ve yönetmelikte düzenlenmediği için kriz uzadıkça statü sorunu kendisini daha net
belli etmektedir. Geçici Koruma Yönetmeliği’nin Geçici 1. maddesi ile Suriyeliler konusunda
yapılan düzenleme, özellikle 4,5 yıl sonrasında ve 2,2 milyon sayısına ulaşıldığında
“statü” sorununu yeterince karşılayamamaktadır. Statü konusunda yeni düzenleme
ihtiyacı açık ve acildir. Ekim 2015 itibariyle 2,1 milyon Suriyeli Türk mevzuatına göre
“Geçici Koruma” statüsünde olup, özellikle de entegrasyonun konuşulduğu bir süre sonrasında
bu durum sürdürülebilir değildir. Türkiye’de 2011-2015 arasında 80 bin pasaportu
ile düzenli olarak giriş yapıp oturma-ikamet izni alan Suriyelilere verilen çalışma
75