ĐỀ CƯƠNG BÀI GIẢNG MÔN HÓA HỌC PHỨC CHẤT TÀI LIỆU DÙNG CHO SINH VIÊN ĐHSP HÓA HỌC PHẠM THỊ KIM GIANG

www.twitter.com/daykemquynhon
www.google.com/+DạyKèmQuyNhơn
www.facebook.com/daykem.quynhon
www.daykemquynhon.blogspot.com
www.daykemquynhon.ucoz.com
Produced by Nguyen Thanh Tu
MailBox : nguyenthanhtuteacher@hotmail.com
các ion kim loại khác nhau. Ở các ion kim loại kiềm, kiềm thổ thì kích thước, điện tích của
chúng có ảnh hưởng đến tốc độ trao đổi phần tử H 2 O. Cụ thể là:
- Trong mỗi phân nhóm, tốc độ trao đổi tăng khi kích thước của ion kim loại tăng.
Nhưng phức chất trong đó ion trung tâm có bán kính nhỏ sẽ phản ứng chậm hơn so với phức
mà ion trung tâm có bán kính lớn, chẳng hạn trong dãy:
[Mg(OH 2 ) 6 ] 2+ < [Ca(OH 2 ) 6 ] 2+ < Sr(OH 2 ) 6 ] 2+
- Các ion M + , M 2+ tuy có kích thước gần nhau, nhưng sự trao đổi các phân tử nước xảy
ra nhanh hơn ở ion M + (có điện tích bé), do độ bền của liên kết M-OH 2 tăng lên khi điện tích
tăng và kích thước của ion kim loại giảm.
- Người ta cũng thấy rằng, những phức bát diện với cùng phối tử thì tỉ lệ điện tích và
bán kính lớn nhất sẽ phản ứng chậm nhất được xác nhận nhờ các dữ kiện về tốc độ trao đổi
các phân tử nước.
- Những phức chất đồng electron, trật tự độ bền giảm theo sự tăng của điửn tích ion
kim loại: [AlF 6 ] 3- > [SiF 6 ] 2- > [PF 6 ] - > [SF 6 ]
Một cách tương tự, tốc độ trao đổi các phân tử nước theo phương trình (IV.19) sẽ
giảm khi điện tích của ion kim loại tăng:
[Na(OH 2 ) n ] + > [Mg(OH 2 ) n ] 2+ > Al(OH 2 ) 6 ] 3+
Trong các phức aqua của các nguyên tố chuyển tiếp thuộc, dãy thứ nhất thì
[Ni(OH 2 ) 6 ] 2+ phản ứng chậm nhất.
Ngoài phản ứng kiểu IV.19, người ta cũng có thể đo được tốc độ thay thế các phân tử
H 2 O phối trí với một số ion kim loại bằng các phối tử như SO 2- 4 , S 2 O 2- 3 , edta…
[M(OH 2 ) 6 ] n+ + L 2- → [M(OH 2 ) 5 L] (n-2)+ + H 2 O
Tốc độ của phản ứng loại này phụ thuộc vào nồng độ của hiđrat hoá ion kim loại, không
phụ thuộc vào nồng độ phối tử thế. Vì vậy phương trình định luật tốc độ có dạng bậc nhất:
v = k[M(OH 2 ) 6 ] n+
Với một ion kim loại đã cho, trong nhiều trường hợp tốc độ phản ứng không phụ thuộc
vào bản chất của phối tử là H 2 O hay SO 2- 4 , S 2 O 2- 3 hay EDTA. Điều đó cho phép giả thiết rằng
phản ứng diễn ra theo cơ chế phân ly.
2. Sự thế các phối tử trong cầu nội
Phương trình phản ứng tổng quát có dạng:
[MXL 5 ] n+ + Y - → [MYL 5 ] n+ + X -
Trong dung dịch nước thì quan trọng là trường hợp khi Y là H 2 O hoặc OH - . Chúng ta
cũng chỉ xét hai trường hợp đó.
a) Trường hợp Y là H 2 O
Chúng ta trở lại phản ứng (IV.13):
DIỄN ĐÀN TOÁN - LÍ - HÓA 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN
[CoX(NH 3 ) 5 ] 2+ + H 2 O → [Co(OH 2 )(NH 3 ) 5 ] 3+ + X -
(X - thường là các gốc axit)
Do các phức amin Co (III) bền, phản ứng thế các phân tử NH 3 (hoặc amin) bởi các
Sưu tầm bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
33
www.facebook.com/daykemquynhonofficial
www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial