06 El primer ensayo de dialectologia en las - Digitum
06 El primer ensayo de dialectologia en las - Digitum
06 El primer ensayo de dialectologia en las - Digitum
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>El</strong> printer <strong><strong>en</strong>sayo</strong> <strong>de</strong> <strong>dialectologia</strong> <strong>en</strong> <strong>las</strong> l<strong>en</strong>guas románicas<br />
"Sed hec fama trinacrie terre, si recte signum ad quod t<strong>en</strong>d~t<br />
inspiciamus, vi<strong>de</strong>tur tantum in obproprium ytalorum principum<br />
remansisse, qui non heroico more sed plebeio secuntur superbiam.<br />
Siqui<strong>de</strong>m illustres heroes, Fre<strong>de</strong>ricus Cesar et b<strong>en</strong>eg<strong>en</strong>itus<br />
eius Manfredus, nobilitatem ac rectitudinem sue forme pan<strong>de</strong>ntes,<br />
donec fortuna permisit, humana secuti sunt, brutalia<br />
<strong>de</strong>dignates. Propter quod COT~R no17iles ntque grafiarum dotati<br />
inherere tnntorzim principurn miestati conati sunt, ita ut eonim<br />
tempore quicquid excelleates animi latinorum <strong>en</strong>itebantur primifzir<br />
in tanto~*um coron&orum aula prodihnt; et quia regale<br />
solium erat Sicilia, factum est ut quicquid - - nostri - pre<strong>de</strong>cessores<br />
vulgariter protulerunt, sicilianzcm cocetur: quod qui<strong>de</strong>m retinemus<br />
et nos, nec posteri nostri permutare valebunt." (93).<br />
Todo este prolongado elogio a la tierra trinacria (94), durante el go-<br />
bierno <strong>de</strong> los héroes ilustres (95), se convierte <strong>en</strong> oprobio y acusación<br />
ineludible para qui<strong>en</strong>es les sucedieron <strong>en</strong> el po<strong>de</strong>r y <strong>en</strong> el gobierno, pero<br />
no heredaron sus bu<strong>en</strong>as cualida<strong>de</strong>s :<br />
"Racha, racha! Quid nunc personat tuba novissimi Fre<strong>de</strong>ricj,<br />
quid tintinabuliim secundi Karoli. quid cornua Iohannis<br />
et Azonis marchonum pot<strong>en</strong>tum, quid aliorum magnatum tibie,<br />
nisi "V<strong>en</strong>ite carnifices, v<strong>en</strong>ite altriplices, v<strong>en</strong>ite avaritie secta-<br />
tores"? (96).<br />
Los monarcas y príncipes, coetáneos <strong>de</strong>l poeta, merec<strong>en</strong>, <strong>en</strong> g<strong>en</strong>eral,<br />
un juicio miiy <strong>de</strong>sfavorable (97).<br />
Dejando aparte este pesimismo <strong>de</strong> la situación ético-politica, vuelve<br />
a la consi<strong>de</strong>racióil lingüistico-literaria. Dante va a consi<strong>de</strong>rar unidos los<br />
niveles superiores dc este habla, miiy distanciados <strong>de</strong>l vulgar siciliano<br />
(93) De V.E. 1, XII, 3-4.<br />
(94) TRINACRIA era el nombre antiguo dado a Sicilia por sus tres promontorios:<br />
Paquino. Lilibeo y Peloro. <strong>El</strong> nombre y el adjetivo <strong>de</strong>rivado fueron usados<br />
por Virgilio y Ovidio. Dante también lo usa <strong>en</strong> Paraiso VIII, 67.<br />
(95) La persona <strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>rico 11, el emperador, aquí tan consi<strong>de</strong>rada, merece<br />
juicio muy distinto <strong>en</strong> el aspecto moral y religioso. La opinión <strong>de</strong> Dante cambia<br />
algo bajo este aspecto <strong>en</strong> la Comedia.<br />
(96) De V.E. 1, XII, 5.<br />
(97) Po<strong>de</strong>mos recordar a Fe<strong>de</strong>rico 11, hijo <strong>de</strong> Costanza <strong>de</strong> Manfredi y Pedro<br />
111 <strong>de</strong> Aragón; fue rey <strong>de</strong> Sicilia (1296-1337). Aunque es injusta e inexacta la<br />
opinión <strong>de</strong> Dante <strong>en</strong> otros aspectos, fuera <strong>de</strong>l literario, la repite <strong>en</strong> Purgatorio VII,<br />
119 y Paraiso XIX, 130; Carlos II <strong>de</strong> Anjou, v<strong>en</strong>cido por el anterior, y con un<br />
juicio igualm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>sfavorable <strong>en</strong> Purgatorio VII, 127 y Paraiso XIX, 128; Juan,<br />
Marqués <strong>de</strong> Monferrato, también recordado <strong>en</strong> Purgatorio VII, 135; Azzo VIII,<br />
Marqués <strong>de</strong> Este, con<strong>de</strong>nado por Dante <strong>en</strong> Infierno XII, 111 y Purgatorio V, 77,<br />
e ironizado por el mismo Dante <strong>en</strong> el tratado latino 11, VI, 5.<br />
129