El cambio de paradigma en la concepción del retraso mental
El cambio de paradigma en la concepción del retraso mental
El cambio de paradigma en la concepción del retraso mental
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
necesario, a servicios especializados (ej. opciones <strong>de</strong> empleo integrado, vivi<strong>en</strong>da asistida,<br />
apoyos <strong>de</strong> respiro para <strong>la</strong> familia, <strong>en</strong>tre otros). La provisión <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong>be<br />
complem<strong>en</strong>tar a los apoyos naturales y fom<strong>en</strong>tar el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> habilida<strong>de</strong>s adaptativas.<br />
La Definición, C<strong>la</strong>sificación y Sistemas <strong>de</strong> Apoyos actual supone una<br />
reconceptualización <strong>de</strong>l proceso <strong>de</strong> toma <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones. Así, los servicios <strong>de</strong>b<strong>en</strong> tomar tres<br />
conjuntos específicos <strong>de</strong> <strong>de</strong>cisiones: a) diagnóstico <strong>de</strong> <strong>retraso</strong> m<strong>en</strong>tal; b) c<strong>la</strong>sificación y<br />
<strong>de</strong>scripción; y, c) <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> los sistemas <strong>de</strong> apoyo. Estas tres <strong>de</strong>cisiones se han <strong>de</strong><br />
realizar tomando como refer<strong>en</strong>cia <strong>la</strong>s cuatro Dim<strong>en</strong>siones p<strong>la</strong>nteadas. Fr<strong>en</strong>te a <strong>la</strong> noción<br />
<strong>de</strong> déficits <strong>de</strong>l individuo, el peso se sitúa <strong>en</strong> <strong>la</strong>s pot<strong>en</strong>cialida<strong>de</strong>s y capacida<strong>de</strong>s, <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
posibilidad <strong>de</strong> increm<strong>en</strong>tar el funcionami<strong>en</strong>to adaptativo, <strong>en</strong> <strong>la</strong> importancia <strong>de</strong> un <strong>en</strong>torno<br />
normalizado, y <strong>en</strong> <strong>la</strong> provisión <strong>de</strong> servicios individualizados y apropiados a <strong>la</strong> edad. Se<br />
insiste <strong>en</strong> <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> buscar "<strong>en</strong>tornos comunitarios típicos para los iguales <strong>en</strong> edad al<br />
individuo" y se consi<strong>de</strong>ra que <strong>la</strong> comunidad, y por tanto <strong>la</strong> familia, constituye el <strong>en</strong>torno<br />
más natural para individuos con <strong>retraso</strong> m<strong>en</strong>tal. Los apoyos a <strong>la</strong>s familias se sigu<strong>en</strong><br />
lógicam<strong>en</strong>te <strong>de</strong> esta conceptualización.<br />
Dado que el diagnóstico <strong>de</strong> <strong>retraso</strong> m<strong>en</strong>tal <strong>de</strong>scansa <strong>en</strong> <strong>la</strong> evaluación <strong>de</strong> habilida<strong>de</strong>s<br />
adaptativas, <strong>la</strong> especificación <strong>de</strong> habilida<strong>de</strong>s adaptativas sirve para dar un mayor peso a<br />
éstas fr<strong>en</strong>te al funcionami<strong>en</strong>to intelectual para <strong>de</strong>terminar los servicios más a<strong>de</strong>cuados para<br />
cada persona. Otra <strong>de</strong> <strong>la</strong>s repercusiones <strong>de</strong>l énfasis <strong>en</strong> <strong>la</strong>s habilida<strong>de</strong>s adaptativas y <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
importancia que se conce<strong>de</strong> al juicio clínico es <strong>la</strong> necesidad <strong>de</strong> contar con profesionales<br />
expertos. Se insiste <strong>en</strong> <strong>la</strong> importancia <strong>de</strong> formar a los profesionales, <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>ndo <strong>en</strong> ellos<br />
un cuerpo <strong>de</strong> conocimi<strong>en</strong>tos sobre habilida<strong>de</strong>s adaptativas.<br />
<strong>El</strong> <strong>en</strong>torno es también objeto <strong>de</strong> una reconsi<strong>de</strong>ración y análisis. Los contextos<br />
pres<strong>en</strong>tes y los <strong>en</strong>tornos óptimos para el individuo han <strong>de</strong> ser evaluados basándose <strong>en</strong> <strong>la</strong><br />
medida <strong>en</strong> que éstos facilitan <strong>la</strong> integración <strong>en</strong> <strong>la</strong> comunidad. <strong>El</strong> concepto <strong>de</strong> comunidad<br />
está inextricablem<strong>en</strong>te incluido <strong>en</strong> <strong>la</strong> nueva <strong>de</strong>finición <strong>retraso</strong> m<strong>en</strong>tal. La comunidad se<br />
pres<strong>en</strong>ta como el único contexto significativo <strong>en</strong> el cual hab<strong>la</strong>r <strong>de</strong> <strong>retraso</strong> m<strong>en</strong>tal. <strong>El</strong> <strong>retraso</strong><br />
m<strong>en</strong>tal, como diagnóstico, ha pasado <strong>de</strong> ser una <strong>de</strong>scripción <strong>de</strong>l funcionami<strong>en</strong>to individual<br />
a constituir un diagnóstico que sólo pue<strong>de</strong> ser realizado <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l contexto <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
comunidad.<br />
En cuanto a <strong>la</strong> int<strong>en</strong>sidad <strong>de</strong> los apoyos necesarios, <strong>la</strong> severidad <strong>de</strong> <strong>la</strong> discapacidad<br />
ha sido excluida <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>de</strong>finición y, por tanto, el nivel <strong>de</strong> funcionami<strong>en</strong>to intelectual ya no<br />
ha <strong>de</strong> servir para <strong>de</strong>terminar <strong>la</strong>s limitaciones exist<strong>en</strong>tes ni el acceso a un tipo concreto <strong>de</strong><br />
servicios, o contextos comunitarios. Por el contrario, <strong>la</strong> <strong>de</strong>finición agrupa servicios por<br />
niveles o int<strong>en</strong>sida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> apoyo y reduce <strong>la</strong> t<strong>en</strong><strong>de</strong>ncia a <strong>de</strong>sarrol<strong>la</strong>r servicios o programas<br />
creados para individuos con un nivel <strong>de</strong> funcionami<strong>en</strong>to concreto. Esto disminuye <strong>la</strong><br />
AAMR, 1992 39 M.A. Verdugo