07.06.2013 Views

il monumento naturale palude di torre flavia, un ... - WWF Italia

il monumento naturale palude di torre flavia, un ... - WWF Italia

il monumento naturale palude di torre flavia, un ... - WWF Italia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Prefazioni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2<br />

Sergio Ur<strong>il</strong>li, Assessore all’Ambiente della Provincia <strong>di</strong> Roma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2<br />

Fulco Pratesi, Presidente dell’Associazione <strong>Italia</strong>na per <strong>il</strong> <strong>WWF</strong> Onlus . . . . . . . . . . . . . . . 2<br />

Gino Ciogli, Sindaco del Com<strong>un</strong>e <strong>di</strong> La<strong>di</strong>spoli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3<br />

Antonio Brazzini, Sindaco del Com<strong>un</strong>e <strong>di</strong> Cerveteri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4<br />

Carlo Angeletti, Servizio Ambiente, Provincia <strong>di</strong> Roma. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5<br />

Raniero Maggini, Presidente del <strong>WWF</strong> Sezione Lazio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7<br />

Introduzione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8<br />

<strong>di</strong> Corrado Battisti<br />

Capitolo 1 – Il paesaggio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10<br />

Paesaggi e modelli inse<strong>di</strong>ativi: Torre Flavia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10<br />

Inquadramento territoriale del litorale laziale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13<br />

L’ecosistema delle coste laziali prima e dopo la bonifica. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14<br />

• APPROFONDIMENTO: I mestieri e la malaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15<br />

La costa <strong>di</strong> Torre Flavia: <strong>un</strong> paesaggio in rapida trasformazione . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16<br />

Principali fattori <strong>di</strong> rischio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17<br />

• APPROFONDIMENTO: Problemi <strong>di</strong> erosione accelerata delle coste . . . . . . . . . . . . . . . 19<br />

• APPROFONDIMENTO: Caratteristiche litologiche della spiaggia . . . . . . . . . . . . . . . . . 21<br />

Capitolo 2 – Uno sguardo alla flora e alla vegetazione del Monumento<br />

<strong>naturale</strong> “Palude <strong>di</strong> Torre Flavia” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22<br />

Tra <strong>di</strong>sturbi e <strong>di</strong>sequ<strong>il</strong>ibrio, <strong>un</strong>a risorsa per la <strong>di</strong>versità biologica . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22<br />

La spiaggia: la vegetazione psammof<strong>il</strong>a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23<br />

La vegetazione alo-igrof<strong>il</strong>a degli ambienti salmastri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25<br />

I prati salsi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26<br />

La vegetazione delle depressioni salmastre: <strong>il</strong> salicornieto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />

La transizione verso l’acqua dolce: lo scirpeto a Bolboschoenus maritimus. . . . . . . . . . 33<br />

La vegetazione igrof<strong>il</strong>a delle sponde <strong>di</strong> stagni e canali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34<br />

I prati soggetti a sfalcio con canali e canaline interne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35<br />

Vegetazione erbacea su substrati rimaneggiati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />

Fasce <strong>di</strong> canneto aperto con residui <strong>di</strong> impianti <strong>di</strong> specie ornamentali . . . . . . . . . . . . .37<br />

Qualcosa <strong>di</strong> prezioso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37<br />

Capitolo 3 – Uno sguardo alla fa<strong>un</strong>a del Monumento <strong>naturale</strong><br />

“Palude <strong>di</strong> Torre Flavia” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38<br />

Gli anfibi e i rett<strong>il</strong>i della “Palude <strong>di</strong> Torre Flavia” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38<br />

• APPROFONDIMENTO: Gli effetti della bonifica sulla fa<strong>un</strong>a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39<br />

Gli uccelli della “Palude <strong>di</strong> Torre Flavia” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40<br />

Capitolo 4 – Storia e archeologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45<br />

Archeologia e storia nell’area . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45<br />

La storia recente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51<br />

Riqualificazione e restauro della zona umida <strong>di</strong> Torre Flavia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53<br />

Le attività, lo stu<strong>di</strong>o e la conservazione degli ecosistemi del litorale . . . . . . . . . . . . . . .55<br />

La pratica della piscicoltura a Torre Flavia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57<br />

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59<br />

Informazioni ut<strong>il</strong>i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60<br />

Come si raggi<strong>un</strong>ge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60<br />

Numeri Ut<strong>il</strong>i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60<br />

Come si visita <strong>un</strong>a <strong>palude</strong>: consigli e norme <strong>di</strong> comportamento . . . . . . . . . . . . .61<br />

In<strong>di</strong>ce<br />

1

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!