EEN VIRTUELE MASSAGE

verhaal niet van tevoren bekend is, maar gaandeweg door eigen handelen ontstaat.
Dit geeft voeding aan de gedachte dat geschiedenis ontstaat op het moment dat het
wordt geschreven, en kan dus als voorbeeld dienen van de tweede soort van
geschiedschrijving waarover ik zojuist sprak.
Het laatste decennium heeft het gebruik van computertechnologie een dusdanig
hoge vlucht genomen dat er gesproken kan worden van een digitale revolutie. Bijna
elk onderdeel van de Westerse samenleving - van industrie en wetenschap tot
gezondheidszorg en onderwijs - maakt gebruik van computergestuurde
technologieën of is er zelfs geheel afhankelijk van. Aangezien de voorspelling is dat
de recente innovatie op het gebied van de communicatietechnologie zal leiden tot
belangwekkende omwentelingen in allerlei sectoren van de samenleving heb ik
ervoor gekozen te bekijken welke mogelijke veranderingen de historiografie op haar
beurt te wachten staan. Of het onderwerp van deze scriptie wordt ingegeven door
een mediumdeterminisme en/of een verstrekkende technologiesering van de
maatschappij in al haar facetten - tot aan de schrijver toe - wil ik voorlopig in het
midden laten. Stimuleer ik bepaalde ontwikkelingen op dit gebied door hierover te
schrijven? Of is het eerder een samenspel van sturen en gestuurd worden
(cybernetica)? Het hebben van een bewustzijn omtrent de invloed van eigen
handelen op de loop der dingen heeft bij mij het besef van het belang van het
behandelen van een onderwerp als de invloed van moderne
communicatietechnologie op de theorievorming binnen de historiografie en de
ontologische status van het verleden alleen maar doen toenemen. Een reflectie op
het gebruikte medium behoort namelijk tot elke zichzelf respecterende tak van
wetenschap. Een belangrijke factor in de keuze van het onderwerp is de gedachte
geweest, dat ook de geschiedschrijving er niet aan zal ontkomen digitale media te
gebruiken bij haar onderzoek, en met de name bij de presentatie van de uitkomsten
hiervan. Een nieuwe vorm van presenteren en een andere ervaring van het verleden
zullen een tweetal gevolgen van het gebruik van digitale media door historici zijn. Het
aanwenden van de techniek van virtual reality voor de creatie van ‘historische
landschappen’ zal wellicht nog enige tijd op zich laten wachten. Geld en vereiste
technologische kennis zijn een remmende factor op de invoering van dit medium
binnen de geschiedwetenschap. Dit zal naar mijn voorspelling slechts een kwestie
van tijd zijn. Dichter bij huis is hypertekst, dat met de opkomst van het World Wide
Web en de cd-rom in korte tijd een groot deel van de mensheid heeft weten te
bereiken. De zapcultuur van de televisiegeneratie heeft de snelle adaptatie van het
‘springen’ tussen (delen van) teksten al enigszins voorbereid.
Mijn interesse in de hedendaagse filosofie en de ontwikkelingen op het gebied van
de elektronische communicatietechnologie - die niet los van elkaar kunnen worden
gezien - hebben mij doen besluiten als vraagstelling van de doctoraalscriptie te
nemen: Wat is de relevantie van digitaliteit voor de geschiedwetenschap? Of: wat zijn
de implicaties van het aanwenden van de media hypertekst of VR voor het
werkelijkheids- of waarheidsgehalte van de geschiedkundige verbeelding? Deze
5