Jacobus Pieter Steyn.pdf - Nelson Mandela Metropolitan University

Opsomming / Abstract
Hierdie studie se fokus sal op die geskiedenis van die wit Afrikaanssprekende-
gemeenskap van Despatch vanaf 1945 – 1995 wees. Na die totstandkoming van
die eerste demokratiese regering in Suid-Afrika in 1994, is prosesse begin wat
die stadsgrense van stede in Suid-Afrika sou verander. As gevolg hiervan staan
Pretoria en die omliggende gebiede as Tswane bekend, terwyl Port Elizabeth,
Uitenhage en Despatch verander het in die Nelson Mandela Metropolitaanse
Munisipaliteit. Alhoewel die NMMM amptelik eers in 2000 gestig is, het die
proses van verandering reeds in 1995 begin. Hierdie proses het de facto die
outonomiteit van Despatch beëindig. Despatch is een van die jongste stede in
Suid-Afrika (wat reg langs een van die oudste stede in Suid-Afrika geleë is –
Uitenhage). Die lewensduur van die munisipaliteit van Despatch was kort en het
slegs uit vyftig jaar bestaan.
Reeds voor die amptelike stigting van Despatch as dorp, het die nedersetting ʼn
groot invloed op die Port Elizabeth / Uitenhage omgewing gehad. Die steengroef
wat lands die oewer van die Swartkopsrivier gestig is, was indertyd een van die
mees moderne steengroewe in Suidelike-Afrika. ʼn Hoë gehalte steen is hier
vervaardig waarmee ʼn verskeidenheid geboue in Port Elizabeth en Uitenhage
gebou is. Despatch is verantwoordelik vir twee plaaslike, nasionale en
internasionale nalatenskappe. Eerstens is die skoorsteen wat tydens die
steenvervaardigingstydperk vroeg in die 1900‟s gebruik is, een van slegs drie ter
wêreld wat volgens die unieke boustyl gebou is en wat steeds staande is. Die
skoorsteen is tydens die Industriële Revolusie gebou. Tweedens is die
Algoasaurus, die Nelson Mandela Baai se eie dinosourus, naby die steengroef
gevind.
Die ontwikkeling van Despatch is merkwaardig omdat die dorp besonder vinnig
gegroei het, veral as in ag geneem word dat twee groter stedelike gebiede reg
langs Despatch geleë is.. Die dorp spog ook met vier laerskole en ʼn hoërskool.
31