Jacobus Pieter Steyn.pdf - Nelson Mandela Metropolitan University

verder die binneland in en langs die kus getrek opsoek na hierdie weivelde en
standhoudende water. Die stelsel van leenplase het ook aan hulle die
geleentheid gebied om ʼn stuk grond as weiveld te gebruik, eers as ʼn tydelike
maatreël maar wat later permanent kon word.
In die begin van die 18de eeu was hierdie migrasie aanvanklik tot ʼn
noordwaartse rigting beperk. Die Trekboere het hulle in die dorre landskap van
die noordwestelike gedeelte van die destydse Kaapkolonie bevind en die
migrasie-patroon het ooswaarts gedraai. Teen 1708 het die Trekboere oos teen
die kuslyn begin migreer en in 1727 het hulle die Breederivier bereik en teen
1729 die Gouritsrivier. Die Groot Brakrivier is in 1730 oorgesteek en die Kaapse
regering was genoodsaak om beter beheer en administrasie oor die Trekboere
wat ooswaarts beweeg het uit te oefen, aangesien daar reeds plase in die
Mosselbaai-area gevestig was. 48 Op 31 Augustus 1745 is die distrik van
Swellendam gestig, wat die area tussen Zoetendals Vlei (Kaap Agulhas) in die
suide, die plaas Tygerhoek by die Hexrivier in die noorde en tot Mosselbaai en
die Groot Brakrivier in die ooste ingesluit het. 49
Die Trekboere het egter steeds meer en meer ooswaarts beweeg. Die Kaapse
owerheid het in 1770 die Gamtoosrivier tot oostelike grensskeiding van die distrik
Swellendam van die Kaapkolonie verklaar en het boere streng verbied om
hierdie rivier oor te steek. Enige boer wat hom nie by hierdie bepaling gehou het
nie, se vee sou gekonfiskeer word. Nietemin, het die eerste blanke boere hulle
omstreeks 1770 op die Perseverance plaas langs die Swartkopsrivier en
omliggende areas in die Oos-Kaap kom vestig. 50 Hulle het deel uitgemaak van
die groep boere onder leiding van Gerrit Scheepers wat die Gamtoosrivier
48 J. S. Bergh en J. C. Visagie, The Eastern Cape Frontier Zone 1660 – 1980: A Cartographic
guide to Historical Research, pp. 4 – 6.
49 H. J. van Aswegen, History of South Africa to 1854, p. 138.
50 UD News, 23 Julie 1992.
35