Jacobus Pieter Steyn.pdf - Nelson Mandela Metropolitan University

2.1 Despatch vanaf nedersetting tot Dorpsraad
Paul Barendse (P. B.) Botha het in Junie 1925 die plaas Manor Heights en in
Februarie 1928 die plaas Midvale gekoop. 94 Hy het steeds die opstal bewoon.
Teen 1931 was daar ongeveer 14 huise op Despatch gewees. Die dorp het toe
alreeds met drie winkels en ʼn slaghuis gespog. Die eerste besigheid op
Despatch was mnr. Shauder as algemene handelaar. Mnr. Nel het ook ʼn
algemene handelswinkel gehad asook die slaghuis. Mnr. Wilson was die derde
algemene handelaar. Hierdie besighede het aan al die vroeë Despatchers se
behoeftes voldoen. 95
Despatch het gesonde groei geniet en in die daaropvolgende jaar, 1932, was
daar naastenby 25 huise op die dorp. Van die eerste inwoners van Despatch
was: T.C Roux, mnr. Nel (vader van J. A. F. Nel – latere Volksraadslid), Frans du
Preez, Piet du Plessis, Dawie du Preez, Anna Terblanche, Stoffel Slabbert, wat
ook die eerste boukontrakteur op die dorp was en wat die meeste van die vroeë
huise op Despatch gebou het. Verder was daar die volgende families: Kritzinger,
De Klerk, Le Roux, Booysens en Klopper. Naas hierdie huise, het die Spoorweë
ook drie huise op die dorp besit wat deur die stasiemeester en stasievoormanne
bewoon is. Die Kloppers het ʼn melkery besit en het die eerste inwoners van vars
melk voorsien. Gedurende hierdie jare het die Kloppers elke oggend melk met
die enigste gemeganiseerde voertuig, ʼn wit melklorrie, aan die inwoners van
Despatch gelewer. Daar was ook alreeds ses strate op die dorp, insluitend ʼn
padverbinding met Uitenhage. Boerdery was die grootste bedrywigheid op
Despatch gedurende hierdie tyd. Groente, lusern en waatlemoene was die mees
algemene kommoditeite wat geplant is. Kanale is deur die dorp vanaf die
Swartkopsrivier aangelê om die landerye van water te voorsien. Elke erf het ʼn
luistert 96 gehad met ʼn sluis om water te kan lei. Sodoende het die landerye
94 Titelakte 1582, Provinsie van die Kaap die Goeie Hoop, 24 Februarie 1928.
95 Onderhoud met mnr. Connie de Jager, 11 April 2008.
96 ʼn Kleiner kanaal wat vanaf die hoofkanale afgesplits het na die afsonderlike landerye op die
54