Jacobus Pieter Steyn.pdf - Nelson Mandela Metropolitan University

administrasie van hierdie onstuimige gebied voortaan met ʼn baie groter mate van
doeltreffendheid kon geskied. 66 Waar daar voorheen nie die sekerheid van
veiligheid en vrede geheers het nie, kon die boere hulle nou met gemoedsrus op
hulle plase langs en aangrensend aan die Swartkopsrivier vestig. Die ontstaan
van permanente blanke nedersettings in die Algoabaai gebied, insluitend die
latere Despatch omgewing, kon nou met groter gemak verloop.
1.3 Wagendrift
In Augustus 1801 is Van Rooyen, soos reeds vermeld, in ʼn aanval in die nag
deur die Xhosas gedood en die opstalle en sy plaashuis is aan die brand
gesteek. Dr. Henry Lichtenstein het in sy Travels in South Africa in the Years
1803 – 1806 (1812) melding gemaak van die plaas Wagendrift. Hy het in 1804
daar besoek afgelê en het by die weduwee Van Rooyen tuisgegaan. Alhoewel
die plaas verwoes was in die 1801 aanval en die familie hul slegs vir ʼn kort tydjie
daarna weer op die plaas gevestig het, het Lichtenstein menigte vrugteboorde
asook genoeg weiding vir ongeveer 1 000 beeste en 3 000 skape aangetref. 67
Dit gee ʼn goeie aanduiding van die vrugbaarheid van die Swartkopsrivier-vallei.
Die plaas het deur die eerste drie grensoorloë as ʼn baken gedien vir die
toekomstige nedersetting van Despatch. Telkens nadat die plaas ontruim moes
word as gevolg van Xhosa-aanvalle, is die plaas weer in besit geneem deur Van
Rooyen en weer tot ʼn suksesvolle boerdery opgebou. Van Rooyen se
standvastigheid en deursettingsvermoë om sy gesin in hierdie streek van die
Swartkopsvallei te vestig is kenmerkend van die standvastigheid,
deursettingsvermoë en trots soos geopenbaar deur die latere inwoners van
Despatch.
66 P. M. H. Calitz, Die Stigting en Vroeë Geskiedenis van die Distrik Uitenhage (1804 – 1814), pp.
44 - 45.
67 P. Ffolliot, en E. L. H. Croft, One Titan at a Time, p. 46.
42