Ter Doest & Herne_II. Twee Vlaamse scriptoria, een ... - Cartusiana

Een monnikenwerk. Reconstructie van het middeleeuwse kloosterscriptorium. Case...
genoemd, omdat het aansloot bij autochtone schrijftradities van de 12 de en 13 de eeuw
[219].
Het handschrift dat men na het aaneennaaien van de beschreven katernen bekwam,
was een kostbaar bezit dat beschermd moest worden door een boekband. De aan
elkaar gehechte katernen werden alzo vastgezet in een voor- een achterplat uit
eikenhout. Er is, ook in Ter Doest, een evolutie merkbaar van onversierde huiden van
herten en reeën naar een bekleding in fijn kalfsleder, gedecoreerd met losse en
paneelstempels. Voor het inbinden van de boeken St. 71 en St. 65 werd gebruik
gemaakt van afgedankt perkament uit de 12 de -eeuwse administratie van het grafelijk
kapittel Sint-Donaas. Opvallend aan de laatmiddeleeuwse boekbanden uit het
scriptorium van Ter Doest is hun herkenbaarheid, te danken aan een hoornen
venstertje (fenestra) op het achterplat van de boekband (vb. St. 113 afb. 15). De
boeken lagen dan ook op hun voorplat in de middeleeuwse bibliotheek van Ter Doest.
Afbeelding 15: handschrift St. 113 van Ter Doest met fenestra op het achterplat
B. Decoratieve benadering
Hoewel de soberheid van Cisterciënzerhandschriften, als uitingen van eenvoud en
humilitas, werd voorgeschreven, weken heel wat codices al gauw van deze rigide regel
af. De strenge eenvoud vinden we wel nog terug in Augustinus’ Sermones (St. 257)
[220]. We zien, conform de voorschriften, letters in één kleur en onversierd (unius
coloris, non depictae) (afb. 16, bijlage nr. 5).
http://www.ethesis.net/monnikenwerk/monnikenwerk_deel_2.htm
Page 18 of 71
14/12/2009