Ter Doest & Herne_II. Twee Vlaamse scriptoria, een ... - Cartusiana

Een monnikenwerk. Reconstructie van het middeleeuwse kloosterscriptorium. Case...
literaire producten hebben doen vervagen.
In tegenstelling tot de minimalistische beschrijving van de veertiende eeuw, vinden
we in de kroniek voor de periode van circa 1400 tot 1489 opvallend veel verwijzingen
naar de literaire activiteiten en producenten van de Hernse kartuis. Beeltsens
opvolger, Joannes Ammonius (†1453) zette de Cronica domus Capellae verder tot
1534. Deze voortzetting was, vergeleken met het deel van Beeltsens, in een veel
levendiger stijl geschreven met meer aandacht voor de verschillende functies in de
kartuis te Herne.
Het valt op dat de aandachtsverschuiving in de kroniek van Herne samenvalt met het
begin van de grote bloeiperiode van de kartuis in de vijftiende eeuw. Niet enkel de
financiële situatie maar ook het algemene intellectuele peil van de monniken uit de
15 de eeuw wordt nu meer benadrukt. Regelmatig somt de kroniek voor deze periode
de titels en kopiisten van handschriften uit het Hernse scriptorium op. Van groter
belang zijn de verrassend talrijke auteurs die de kop opsteken.
Betreffende deze auteurs en kopiisten hebben we bovendien nog aanvullende
informatie gevonden in de kroniek Series Monachorum van Bruno Pede – van 1752 tot
1765 prior te Herne – waarvan verschillende extracten zijn uitgegeven door E. Lamalle
[294]. Op deze producenten en hun producten komen we in het volgende hoofdstuk
3.3. nog uitgebreid terug.
Een frappant verschil met de veertiende eeuw is de ondervertegenwoordiging van
Middelnederlandse teksten bij de productie van handschriften in de vijftiende eeuw.
De scriptoriumactiviteiten hebben zich in deze eeuw duidelijk op andere manier weten
te onderscheiden. Daar verschillende monniken uit de 15 de eeuw een universitaire
vorming genoten en daar er voor deze periode opvallend veel auteurs en kopiisten van
Latijnse teksten gekend zijn, moet het algemene intellectuele peil vast hoger hebben
gelegen dan in de eeuw daarvoor. Dit doet echter niets af van de hoogstaande
intellectuele prestaties van enkele monniken uit de tweede helft van de 14 de eeuw.
Er moet zich in het Hernse scriptorium omstreeks 1400 dan ook een intellectuele
klemtoonverschuiving hebben voorgedaan van een ‘georganiseerd werkcollectief,
gespecialiseerd in Middelnederlandse teksten’ enerzijds naar het kopiëren én schrijven
van Latijnse teksten door een bredere groep gestudeerde monniken anderzijds.
3.3. De Hernse producent en zijn product
Omdat het verschil tussen de scriptoriumactiviteiten in de tweede helft van de 14 de
eeuw en deze in de 15 de eeuw zo groot was, zullen we ook hier de beide perioden
apart behandelen. Vanzelfsprekend zal bij de vermelding van de geproduceerde
handschriften de typologie ter sprake komen. In een volgend hoofdstuk zullen de meer
vormelijke aspecten van de handschriften aan bod komen.
http://www.ethesis.net/monnikenwerk/monnikenwerk_deel_2.htm
Page 38 of 71
14/12/2009