Ter Doest & Herne_II. Twee Vlaamse scriptoria, een ... - Cartusiana

Een monnikenwerk. Reconstructie van het middeleeuwse kloosterscriptorium. Case...
bibliotheek (en dus ook groot een aantal van de geproduceerde handschriften) werd
verwoest. Opeenvolgende verwoestingen, in 1580, 1677-1678, 1695 en 1708 brachten
het klooster van Herne op de rand van de afgrond. In 1750 trachtte de toenmalige
prior nog de financiële situatie te redden, maar tevergeefs, want op 23 maart 1783
volgde de onherroepelijke beslissing van Jozef II. Het Kartuizerklooster van Herne
werd afgeschaft en de inboedel en de gebouwen werden verkocht.
Het spreekt vanzelf dat we voor onze reconstructie van het Hernse scriptorium in de
Late Middeleeuwen enkel de eerste twee periodes (van 1314 tot circa 1500) zullen
behandelen. De grootste bekommernis in de periode 1500-1783 was het hoofd boven
water houden. De Hernse monniken vochten een langzame doodstrijd waarbij
intellectuele prestaties in het scriptorium geenszins hun prioriteit was.
2. Het scriptorium als ruimte
We schreven reeds dat het scriptorium als ruimte bij de Kartuizers een hoogst
merkwaardige invulling kende. De essentiële inrichting van de Kartuizerwoning, de
utensilia celle, veronderstelde – zoals aangegeven – in elke woning het noodzakelijke
schrijfmateriaal.
De scriptoria der Kartuizers bestonden aldus uit schrijfruimtes verdeeld over de
verschillende wooncellen of monnikenhuisjes. Het voorbeeld van de Grande
Chartreuse-wooncel (afb. 9, zie boven, Deel I) toont een werkatelier voor ‘zware’
handenarbeid op de benedenverdieping en een bid-, eet-, slaap- en studieruimte voor
de schrijfarbeid op de bovenverdieping.
Afbeelding 19 toont ons een gehistorieerde initiaal uit een 15 de -eeuws handschrift van
de Brugse kartuis[246]. We zien een Kartuizermonnik die een tekst kopieert in een
schrijfbank, opgesteld in de slaapruimte van de wooncel.
http://www.ethesis.net/monnikenwerk/monnikenwerk_deel_2.htm
Page 28 of 71
14/12/2009