Ter Doest & Herne_II. Twee Vlaamse scriptoria, een ... - Cartusiana

Een monnikenwerk. Reconstructie van het middeleeuwse kloosterscriptorium. Case...
auteurs als Thomas van Aquino, Vincent van Beauvais en Raynerius van Pisa. Helemaal
uniek voor de op mystieke theologie gefixeerde Kartuizers is de vijftiende-eeuwse
kroniek van Beeltsens.
We mogen concluderen dat in de cellen van het 15 de eeuwse Hernse Kartuizerklooster
de literaire activiteiten een heel belangrijke rol hebben gespeeld. Waar in de vorige
eeuw nog sprake was van een werkcollectief dat gedragen werd door een paar
voortrekkers van de Middelnederlandse taal – denk maar aan de Tweede Partie-kopiist
en de bijbelvertaler – mag voor de 15 de eeuw gerust gesproken worden van een
algemene interesse en liefde voor het boek. Het overweldigende kopiistenkorps, de
keuze voor het Latijn en de compositie van een groot aantal mystieke werken in de
15 de eeuw verraden duidelijk een conservatieve reflex naar oude Kartuizerobservaties
als de literair-apostolische taak, eruditie, contemplatie en vroomheid.
3.4. Artistieke vormgeving
3.4.1. Van het scriptorium over de kloosterbibliotheek naar het archief
In tegenstelling tot de namen van de 15 de -eeuwse scriptoriumproducenten is het
aantal overgeleverde handschriften uit deze periode ondermaats. Na de inventarisatie
en de samenstelling van de boekenlijsten in 1782-1783 werd een groot deel van de
850 boeken naar Brussel getransporteerd om er verkocht te worden. Een gering aantal
kwam in de Koninklijke Bibliotheek te Brussel terecht.
Volgens onze reconstructie zijn uit de 15 de eeuw slechts zes handschriften bewaard
die volledig in Herne werden geproduceerd – behalve het 15 de -eeuws obituarium de
administratieve handschriften hier niet meegerekend[344]. Hiervan vermeldt KB
7215-16 de naam van kopiist Egidius de Bapaume als afschrijver en KB 4971-73 deze
van Pierre Brassart. Er zijn bovendien enkele handschriften bewaard die door
monniken in de 15 de eeuw werden meegebracht bij hun intrede te Herne. De
Koninklijke Bibliotheek bevat zo nog drie handschriften die door Hendrik van Loen
werden geschonken en één dat Jan Knibber gaf[345]. Volgens de kroniek schonken
ook Jan Peeters van Delft en Frederik Brandt bij hun intrede verschillende boeken
[346]. Eén van de handschriften die Jan Peeters schonk en deels kopieerde, is nog
steeds bewaard in Brussel KB 14069-88.
Page 50 of 71
Uit de 14 de eeuw zijn nog verschillende Hernse producten bewaard[347]. Ze kwamen
in de 14 de en 15 de eeuw vooral in Rooklooster terecht en kenden hun eindbestemming
voornamelijk in de Brusselse Koninklijke Bibliotheek (KB 1351-72, 1805-08, 2499-510,
2849-51, 2877-78, 2905-09, 3091, 3093-95 en 21536-40). Twee in Brussel bewaarde
handschriften behoorden ervoor tot de Benedictinessenconvent Vorst (KB 394-98 en
KB 2458). Verder zijn drie handschriften bewaard in de Österreichische
Nationalbibliothek te Wenen (ÖNB Cod. 13.708, SN 65 en SN 12.857), één in de
http://www.ethesis.net/monnikenwerk/monnikenwerk_deel_2.htm
14/12/2009