Ter Doest & Herne_II. Twee Vlaamse scriptoria, een ... - Cartusiana

Een monnikenwerk. Reconstructie van het middeleeuwse kloosterscriptorium. Case...
verhandeling. In de eerste regels van deze passage vertelt De Smidt, volledig in de
stijl van Cassiodorus en Guigo I, dat elke geletterde religieus naast redevoeren, lezen
en mediteren zich vooral moet bezighouden met het schrijfwerk, dat van alle werken
de hoogste eeuwigheidswaarde bezit. Onder deze arbeid verstaat hij naast het
schrijven bovendien het binden, het verbeteren, het versieren en het betitelen van
boeken. De Smidt besluit zijn lofrede op de scriptoriumactiviteiten met de woorden
van Guigo. Een vergelijking van beide passages leert ons immers dat de zinsneden ‘si
ore non possint, Dei verbum manibus predicent … vel ad desiderium fuerint patrie
celestis accensi’, ongeacht enkele nieuwe foutjes, letterlijk zijn overgenomen uit de
Consuetudines van Guigo[238].
Ondanks het beperkt aantal getuigenissen uit het scriptorium van Ter Doest, kunnen
we toch enkele interessante vaststellingen doen. Vooreerst leren de anathema ons dat
men aan de gekopieerde handschriften veel waarde hechtte. Boeken zullen ook voor
de monniken van Ter Doest heilige, doch schendbare offers geweest zijn. Het fragment
uit De Smidts handboek over de voornaamste bezigheden van de monnik leert ons
daarenboven dat niet enkel de boeken heilig waren, maar ook de productie ervan in de
scriptoria een taak van onschatbare waarde moet zijn geweest. Daarom mogen we
veronderstellen – gezien de voorbeeldfunctie van De Smidt als abt – dat de spirituele
betekenisgeving die hij de schrijfarbeid toekende algemeen als hoofdmotivering zal
hebben gegolden voor de producenten van het scriptorium van Ter Doest.
B. HERNE
1. Geschiedenis van Herne
Net als voor het Cisterciënzerklooster Ter Doest is een inleiding over de geschiedenis
van het Kartuizerklooster Herne noodzakelijk willen we een referentiekader scheppen
voor de reconstructie van het scriptorium van dit klooster. Hiervoor deden we een
beroep op de kroniek van Herne, geschreven door A. Beeltsens en J. Ammonius en in
1932 uitgegeven door Lamalle[239].
Herne was in de 13 de eeuw een domein onder leiding van de heren van Edingen. In
1250 stonden de graven van Henegouwen het recht van verblijf in leen af aan de heren
van Edingen. In 1307 stemde de abt van Sint-Aubertus in met de stichting van een
klooster te Herne, dat in 1314 door de testamentenuitvoerders van Walter II van
Edingen (†1310) werd opgericht[240].
Page 26 of 71
De naam Onze-Lieve-Vrouw-Kapelle (Domus Capella) die het klooster van Herne
meekreeg, zou ontleend zijn aan een bedevaartskapel die twee eeuwen voor de
stichting deze plaats sierde. Over het bestaan ervan is echter veel onduidelijkheid. De
http://www.ethesis.net/monnikenwerk/monnikenwerk_deel_2.htm
14/12/2009