Ter Doest & Herne_II. Twee Vlaamse scriptoria, een ... - Cartusiana

Een monnikenwerk. Reconstructie van het middeleeuwse kloosterscriptorium. Case...
van de Cronica domus Capellae. Hoewel deze kroniek als kloosterhistoriografie
inhoudelijk en stilistisch duidelijk haar beperkingen kent, mag niet vergeten worden
dat ze tot op de dag van vandaag fungeert als dé belangrijkste bron voor de vroegste
geschiedenis van het Hernse klooster[334].
C. Overige scriptoriumactiviteiten
De scriptoriumactiviteiten uit de 15 de eeuw beperkten zich niet tot de in de Hernse
kronieken vermelde kopiisten en auteurs. De herziening van de eerste kroniek van het
Kartuizerklooster Scheut, het Liber Fundationes, toont immers aan dat er in de 15 de
eeuw te Herne ook voor de buitenwereld werd geschreven. Op vraag van het klooster
te Scheut, dat werd opgericht vanuit Herne, schreef Gerard Van den Brielle omstreeks
1457 te Herne een vierdelige bijbel[335]. Over de kopiist Van den Brielle is verder
niets geweten. Hij staat niet vermeld in de kroniek van Herne. Hem identificeren met
Gerard Haghen van Breda, hiervoor een uitstekend kopiist en auteur genoemd, is een
mogelijkheid. Zijn Hollandse afkomst, zijn voornaam Gerard en de tijdsperiode –
Haghen stierf in 1465 – pleiten in het voordeel. Het achterlaten van een titulatuur (o.a.
monachus, frater, dominus) bij de vermelding van ‘Gerardo Brilis’ vormt dan weer een
tegenargument.
Onder het prioraat van Jan van Etterbeke (van 1495 tot zijn sterfdatum 1500) vond er
zich een omgekeerde transactie plaats, namelijk vanuit de buitenwereld naar Herne
toe. Van Etterbeke liet uit de naburige Benedictijnerabdij van Saint-Ghislain twee
monniken overkomen om de broeders te Herne in kalligrafie, te onderrichten[336].
Voor hun komst is slechts één Hernse Kartuizer gekend die als miniaturist de Hernse
handschriften van fraaie kapitalen voorzag, namelijk Judocus Hinckaert. Hij was
weliswaar overwegend actief in de 16 de eeuw (van 1592 tot zijn dood in 1556)[337].
Verder zijn nog twee anonieme getuigen van de schrijfactiviteiten in de Hernse kartuis
van de 15 de eeuw bewaard. In 1433 werd een traktaat gekopieerd van Hendrik van
Goesfeld over de geloften van armoede, zuiverheid en gehoorzaamheid (de tribus
votis), samen met de Sermones decem de decem praeceptis decalogi van ascetisch
schrijver en Kartuizer Gerard van Schiedam (†1442) over tien geboden die model
stonden voor de levenswandel van de leken. Beide teksten zijn bewaard in handschrift
KB 5029-30.[338] Een tweede handschrift dat uit de 15 de eeuw stamt en meer dan
waarschijnlijk in Herne werd gekopieerd, bevat het Commentaar op de Brieven van
Paulus door de heilige Bruno (†1101), oprichter van de Kartuizerorde. Het is bewaard
in Brussel KB 158.[339]
Tot slot vermelden we nog de administratieve producten uit het Hernse scriptorium
van de 15 de eeuw. Naast de obituaria in Parijs BA 1124 en een tweedelig cartularium
(zie noot 342) zijn de belangrijkste overlevering van de Hernse administratie de
rekeningen van de prior die tussen 1483 en 1492 werden bijgehouden (zie onder,
3.4.2.).
http://www.ethesis.net/monnikenwerk/monnikenwerk_deel_2.htm
Page 48 of 71
14/12/2009