een toekomst voor kloosters - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

monumentale waarden
Het begrip ‘monumentale waarden’ wordt als verzamelterm
gebruikt voor de hier benoemde waarden samen.
De term wordt gebruikt als het een (rijks)monument
betreft. Als het niet alleen om monumenten gaat en
er een duiding in breder verband is, wordt ook wel de
verzamelterm ‘cultuurhistorische waarden’ gebruikt. Deze
laatste term is ook gebruikelijk in de ruimtelijke ordening
in relatie tot cultureel erfgoed. Beide termen worden in
deze brochure gebruikt, afhankelijk van de context.
Plattegrond
De meeste middeleeuwse kloosters hebben een verwante
indeling. Een ideale kloosterplattegrond van een contemplatieve
orde in het buitengebied bestaat uit een poortgebouw,
een kerk of kapel, een kapittelzaal, eetzaal en
keuken, een slaapzaal, gastenverblijf en een ziekenzaal. De
verschillende gebouwen liggen rondom een vierkante, door
een kloostergang omsloten pandhof. Op deze basisvorm
bestaan tal van variaties.
Kloosters van actieve orden staan meestal in dorpen en
steden. Zij hebben vaak een voorziening voor oudere kloosterlingen.
Hun opzet is compact en eenvoudig en doet soms
zelfs denken aan een gewoon woonhuis. Deze kloosters
zijn gevarieerder en minder traditioneel dan de hiervoor
geschetste slotkloosters. Dat hangt samen met de op de
buitenwereld georiënteerde activiteiten. Niettemin kan ook
hier een binnenplaats of pandhof voorkomen.
Het klooster in zijn omgeving met kloostertuin, moestuin en landschap. Kloosters liggen nogal
eens buiten de bebouwde kom tussen de landerijen. Bij herbestemming is de situering vaak een
doorslaggevende factor voor succes. Handel, voormalig kapucijnenklooster.