een toekomst voor kloosters - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Het klooster Jeruzalem in Venray werd in 1970 verbouwd tot gemeentehuis en in 2012 volledig gerenoveerd.
Bescheidener, minder toegankelijk en daardoor meer in de
geest van het kloosterleven, zijn de kleine en middelgrote
kloosters die als kantoor gebruikt worden. Aanpassingen
zijn nauwelijks nodig.
Grotere kloosters kunnen aan meerdere grote en kleine
bedrijven worden verhuurd. Indien het eigendom in één
hand blijft, is ook de visuele eenheid beter te handhaven.
De indeling van het interieur zal flexibel moeten zijn om te
kunnen inspelen op de wensen van wisselende huurders.
De kloosterstructuur van gangen met aan weerszijden
kamers zal daardoor verzwakken of verdwijnen. Dit hoeft
geen gevolgen te hebben voor het exterieur. Parkeren is
ook bij deze vorm van hergebruik een aandachtspunt. In
de stad is een kostenverhogende parkeergarage onder de
binnenplaats al gauw onvermijdelijk. Maar dat geldt ook
voor woon- en horecafuncties.
Wonen
Hoewel wonen in een klooster dicht tegen de oorspronkelijke
functie aanligt, zijn de ingrepen voor het realiseren
van zelfstandige appartementen verstrekkend. Een uitzon-
dering vormt de aanpassing voor studentenhuisvesting.
De meeste grote kloosters hebben een interne structuur
waarbij lange gangen met reeksen deuren de kloostervleugels
in tweeën verdelen: aan weerszijden liggen de
cellen van de broeders of zusters. Soms is er een gang met
cellen aan één kant. De kloostercellen zijn meestal net
groot genoeg voor een studentenkamer of kunnen twee aan
twee worden samengevoegd tot grotere kamers of kleine
appartementen voor samenwonenden. Grotere koop- of
huurappartementen vergen gewoonlijk een grotere ingreep
in de structuur omdat de ruimten aan weerszijden van
de gang te ondiep zijn om een woning te realiseren. Dat
impliceert dat de gang verdwijnt en dat de appartementen
ontsloten worden via een galerij langs de buitengevel of via
inpandige trappenhuizen. In beide gevallen kan wel iets van
het muurwerk bewaard blijven, maar dat heeft weinig zin
als de belevingswaarde van de kenmerkende, lange gangen
met vele deuren wordt ingeleverd.
Een woonbestemming betekent in de regel dat er geen
behoefte is aan gemeenschappelijke ruimten. Een functie
voor de kapel – grote kloosters hebben er soms wel drie – is
moeilijk anders in te vullen dan ook hier appartementen
te realiseren. De architect kan de belevingswaarde van
4 Scenario’s voor nieuwe functies | 51