een toekomst voor kloosters - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

efugiehuis of refugium
Een refugium of refugiehuis is een huis binnen de veilige omwalling van de stad. Buiten de steden gevestigde kloosterlingen deden er in
tijden van dreiging, oorlog of plundering goed aan het op het platteland gelegen klooster te verlaten en een goed heenkomen te zoeken
in een refugium dat ìn de stad was gesitueerd. In ’s-Hertogenbosch, Hulst en Maastricht zijn belangrijke overblijfselen van refugia
bewaard gebleven.
In Hulst staan binnen de stadswallen verschillende refugiën van voornamelijk Vlaamse kloosters: het refugie van de abdij Ter Duinen
(Steenstraat 28) uit de 16de eeuw (foto onder), het refugie van het klooster Baudelo (aan de oostzijde van het stadhuis aan de Grote
Markt), en het refugie van het klooster Cambron (Steenstraat 14).
Het verschijnsel refugiehuis werpt licht op het maatschappelijke belang van kloosters. Kloosters onderhielden belangrijke betrekkingen
in de samenleving, ook tussen het platteland en de stad. Daarnaast biedt een refugiehuis inzicht in de onrust en woeligheid die mensen
bedreigden en op de vlucht deden slaan.
In ’s-Hertogenbosch staat het refugiehuis van het klooster Mariënhage te Woensel (Achter de Tolbrug 11). Het is omstreeks 1501 als
particulier huis ontstaan langs de later gedempte Marktstroom. In de jaren 1593-1629 was het als refugiehuis in gebruik. Het interieur
bevat onder meer oude moer- en kinderbintbalklagen met fraai geprofileerde consoles, kapconstructies met tussenbalkjukken en twee
spiltrappen: één van eikenhout, de ander van natuursteen.
Een tweede refugiehuis in ’s-Hertogenbosch staat in de Sint Jorisstraat 133 en is gesticht vanuit de abdij van Sint Geertrui te Leuven. Het
is een onderkelderd bakstenen gebouw met natuurstenen kruisvensters en een hoog zadeldak tussen steile trapgevels. De kelder, de
balklagen met sleutelstukken op natuurstenen consoles, de spiltrap en de kapconstructie dateren uit de bouwtijd. Tot 1629 fungeerde
het als refugiehuis.