10 09 15 De ethiek van Dag Hammarskjold vert M Papma

De twee eeuwfeesten werden beide gevierd in 2005, het einde van de unie tussen Zweden en
Noorwegen met enige twijfel – tenminste van Noorse zijde – en de geboorte van Dag
Hammarskjöld zonder enige schroom. De bijna enthousiaste hernieuwde interesse in de
nalatenschap van Dag Hammarskjölds werk. Het kan zelfs gerechtvaardigd worden om te
spreken over een herontdekking van Dag Hammarskjöld, 48 jaar na zijn tragische dood
tijdens de Congocrisis in 1961. In zijn introductie van de bundel getiteld Att föra världens
talan. Tal och uttalanden av Dag Hammarskjöld, vertelt Kaj Falkman hoe verbaasd hij was
toen hij, tijdens de voorbereiding van de bloemlezing van toespraken en uitspraken voor het
komende eeuwfeest, ontdekte dat een aanzienlijk aantal hooggeplaatste functionarissen in het
hoofdkantoor van de Verenigde Naties in New York een portret van Dag Hammarskjöld in
hun kamer hadden hangen naast het portret van de huidige secretaris-generaal. De reden voor
de deze opvallende voorkeur voor de tweede secretaris-generaal van de organisatie geeft
Falkman door te verwijzen naar twee van deze hooggeplaatste functionarissen. De eerste
verklaart dat Dag Hammarskjöld diegene was die de Verenigde Naties definieerde en de
organisatie voorzag van een ethische dimensie. De tweede stelt dat Hammarskjöld van de
Verenigde Naties meer een instrument voor burgers heeft gemaakt dan voor staten. De
betekenis van de tweede uitspraak, volgens Falkmans interpretatie, was om te onderstrepen
dat gedurende Dag Hammarskjölds periode de prioriteit aan mensenrechten werd gegeven
boven de rechten – of eigenlijk de politieke claims – van lidstaten. ‘Deze geest is nog steeds
levend binnen de Verenigde Naties’, haalt Falkman aan, ‘met een blijvende impact’(Falkman,
2004: 50)
Hoe de complexe relatie tussen mensenrechten en internationale wetgeving op een adequate
manier zou moeten worden gezien en toegepast voor operationele doelen in conflictsituaties,
blijft – zoals we allemaal weten – een open vraag. De uitleg die geciteerd wordt is misschien
niet voldoende om de unieke positie van Dag Hammarskjöld in de reeks secretarissen-
Generaal van de Verenigde Naties, van Trygive Lie tot Ban Ki-moon, te begrijpen.
19