en Archeologie met beleid. Afwegingskader voor archeologiebeleid in
en Archeologie met beleid. Afwegingskader voor archeologiebeleid in
en Archeologie met beleid. Afwegingskader voor archeologiebeleid in
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
RAAP-RAPPORT 1701 (herzi<strong>en</strong>e e<strong>in</strong>dversie)<br />
5.2.1 Jager-verzamelaars (Paleolithicum-<br />
Mesolithicum-Neolithicum)<br />
E<strong>en</strong> belangrijk k<strong>en</strong>merk van de Oude <strong>en</strong> Midd<strong>en</strong><br />
Ste<strong>en</strong>tijd <strong>en</strong> t<strong>en</strong> dele ook de Nieuwe Ste<strong>en</strong>tijd is<br />
dat de m<strong>en</strong>s <strong>in</strong> zijn voedsel<strong>voor</strong>zi<strong>en</strong><strong>in</strong>g <strong>voor</strong>zag<br />
door middel van jag<strong>en</strong> <strong>en</strong> verzamel<strong>en</strong>. Deze<br />
zog<strong>en</strong>oemde jager-verzamelaars trokk<strong>en</strong> door<br />
het landschap <strong>en</strong> verblev<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> tijdelijk op<br />
e<strong>en</strong> bepaalde plaats; ze woond<strong>en</strong> <strong>in</strong> e<strong>en</strong>voudige<br />
hutt<strong>en</strong> of t<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die gemakkelijk kond<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
opgebouwd <strong>en</strong> afgebrok<strong>en</strong>. Door de ger<strong>in</strong>ge<br />
materiële uitrust<strong>in</strong>g zijn hiervan maar we<strong>in</strong>ig<br />
rest<strong>en</strong> <strong>in</strong> de bodem achtergeblev<strong>en</strong>. Duidelijk is<br />
dat (diverse) mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de jacht e<strong>en</strong><br />
belangrijke red<strong>en</strong> was <strong>voor</strong> de aanwezigheid<br />
van de m<strong>en</strong>s. In vrijwel alle gevall<strong>en</strong> kom<strong>en</strong><br />
de archeologische v<strong>in</strong>dplaats<strong>en</strong> <strong>voor</strong> op over-<br />
gang<strong>en</strong> van nat naar droog (de zog<strong>en</strong>aamde<br />
gradiëntsituaties). Dit verband is sterker naar-<br />
mate deze overgang markanter is: de meeste<br />
archeologische v<strong>in</strong>dplaats<strong>en</strong> uit deze periode<br />
kom<strong>en</strong> <strong>voor</strong> op hoge opduik<strong>in</strong>g<strong>en</strong> (bij<strong>voor</strong>beeld<br />
dekzandrugg<strong>en</strong>) gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong>d aan natte laagt<strong>en</strong>.<br />
V<strong>in</strong>dplaats<strong>en</strong> van nederzett<strong>in</strong>gsrest<strong>en</strong> uit<br />
deze periode blijk<strong>en</strong> te kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> onder-<br />
verdeeld <strong>in</strong> zog<strong>en</strong>aamde basiskamp<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
extractiekamp<strong>en</strong>. Bij ruimtelijke analyses van<br />
het landschap van de stuwwall<strong>en</strong> blijkt dat de<br />
ligg<strong>in</strong>g van beide typ<strong>en</strong> kamp<strong>en</strong> zeer sterk<br />
aan bepaalde landschappelijke e<strong>en</strong>hed<strong>en</strong> is<br />
gebond<strong>en</strong>. Basisnederzett<strong>in</strong>g<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> <strong>in</strong> het<br />
algeme<strong>en</strong> b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> grotere, aane<strong>en</strong>geslot<strong>en</strong><br />
landschappelijke e<strong>en</strong>hed<strong>en</strong>, terwijl de extrac-<br />
tiekamp<strong>en</strong> tev<strong>en</strong>s op zeer kle<strong>in</strong>e rugg<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
kopjes <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> verklar<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> deze<br />
sterke relatie is dat landschappelijke gradiënt<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> gek<strong>en</strong>merkt door het op korte afstand<br />
van elkaar <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> grote verschei-<br />
d<strong>en</strong>heid aan vegetatietyp<strong>en</strong>. Dit br<strong>en</strong>gt <strong>voor</strong><br />
jager-verzamelaars <strong>met</strong> zich mee dat er op<br />
dergelijke locaties e<strong>en</strong> grote verscheid<strong>en</strong>heid<br />
97<br />
aan voedselbronn<strong>en</strong> op korte afstand <strong>voor</strong>-<br />
hand<strong>en</strong> is <strong>in</strong> de vorm van plant<strong>en</strong> <strong>en</strong> dier<strong>en</strong>.<br />
De sterke <strong>voor</strong>keur <strong>voor</strong> landschappelijke over-<br />
gangssituaties (gradiënt<strong>en</strong>) geldt als <strong>en</strong>ige<br />
'meetbare' factor <strong>voor</strong> de mogelijke aanwezig-<br />
heid van archeologische rest<strong>en</strong> van jager-<br />
verzamelaars op grond waarvan e<strong>en</strong> ruimtelijk<br />
<strong>voor</strong>spell<strong>in</strong>gsmodel kan word<strong>en</strong> opgebouwd.<br />
Gebied<strong>en</strong> <strong>met</strong> e<strong>en</strong> hoge archeologische<br />
verwacht<strong>in</strong>g zijn:<br />
- flank<strong>en</strong> van beekdal<strong>en</strong>, droge dal<strong>en</strong>, v<strong>en</strong>n<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> andere depressies;<br />
- dekzandopduik<strong>in</strong>g<strong>en</strong> (rugg<strong>en</strong> <strong>en</strong> kopp<strong>en</strong>) <strong>in</strong><br />
verder natte, laaggeleg<strong>en</strong> terre<strong>in</strong><strong>en</strong>;<br />
- stuwwalrand<strong>en</strong> <strong>en</strong> het dekzandlandschap.<br />
Hierb<strong>in</strong>n<strong>en</strong> is ev<strong>en</strong>tueel e<strong>en</strong> verdere onderver-<br />
del<strong>in</strong>g te mak<strong>en</strong> <strong>in</strong> watervoer<strong>en</strong>de, moerassige<br />
of droge gradiëntovergang<strong>en</strong>. Voor de overige<br />
gebied<strong>en</strong> geldt <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe e<strong>en</strong> lage archeologi-<br />
sche verwacht<strong>in</strong>g <strong>voor</strong> v<strong>in</strong>dplaats<strong>en</strong> van jager-<br />
verzamelaars.<br />
5.2.2 Landbouwers (Neolithicum-Late<br />
Middeleeuw<strong>en</strong>)<br />
Met de <strong>in</strong>troductie van de landbouw <strong>in</strong> de loop<br />
van het Neolithicum stelde de m<strong>en</strong>s geleide-<br />
lijk andere eis<strong>en</strong> aan zijn landschappelijke<br />
omgev<strong>in</strong>g. De locatiekeuze werd steeds meer<br />
bepaald door de mate waar<strong>in</strong> grond<strong>en</strong> geschikt<br />
war<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de akkerbouw. De eerste land-<br />
bouwers hadd<strong>en</strong> nag<strong>en</strong>oeg ge<strong>en</strong> technische<br />
middel<strong>en</strong> om de bodemstructuur <strong>en</strong> -vrucht-<br />
baarheid te verbeter<strong>en</strong> (de oudst bek<strong>en</strong>de<br />
zeer primitieve ploeg dateert bij<strong>voor</strong>beeld<br />
uit de IJzertijd). Oogstrisico's werd<strong>en</strong> direct<br />
bepaald door de fysische eig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong> van<br />
het landschap. Belangrijke para<strong>met</strong>ers war<strong>en</strong><br />
grondwaterregime, natuurlijke vruchtbaarheid<br />
<strong>en</strong> bewerkbaarheid van de bodem. Door het<br />
vaak gem<strong>en</strong>gde karakter van de bedrijfsvoer<strong>in</strong>g
Change language