5 - Stichting Papua Erfgoed

zonde~d dan het regeeringsreglement van 1836, dat geen
enkele bepaling over onderwijs bevatte -, maar van uitvoe-
ring dier voorschriften was nooit veel gekomen. ,,De invoe-
ring (van onderwijs aan mohammedanen) stuitte vooral op
deze moeilijkheid, dat, met uitzondering van het moharnrne-
daansche godsdienstonderwijs in 'de pesantrens, onderwijs
onder de mohammedaansche bevolking geheel onbekend was.
Onderwijzers waren er dus niet en ook de leermiddelen ont-
braken geheel". l)
In 1853 werd een uitgebreid verslag gepubliceerd, waaruit
blijkt, dat het aantal onderwijsinrichtingen toen 36 bedroeg.
Sedert zijn jaarlijks de verslagen over het onderwijs in druk
verschenen.
Wij hebben gezien, dat in de periode van 1816 tot 1849 -
dus in 33 j,aar tijd - 30 scholen tot stand gekomen zijn; in het
tijdvak van 1850 tot 1858 werden niet minder dan 27 scholen
opgericht, zoodat er ultimo 1858 in totaal 57 gouvernements-
scholen waren, met een gezamenlijk leerlingenaantal van
3.262. Het aantal particuliere scholen bedroeg in dat
zelfde jaar 46, met een gezamenlijk leerlingenaantal van 1.433.
Het aantal inlandsche christen-scholen bedroeg echter 247,
met een totaal aantal leerlingen van 21.795.
De cijfers spreken voor zich zelf. De zending beheerde
ruim vier maal zooveel scholen als het gouvernement; haar
leerlingenaantal was bijna zeven maal zoo groot.
Zooals boven reeds gezegd is, brak met de tweede helft
van de 19e eeuw voor het gouvernementsonderwijs een nieuwe
periode aan. De regeering had ingezien, dat iets moest worden
gedaan. Op de begrooting van 1848 werd - voor het eerst -
een poslt voor onderwijs uitgetrokken, groot f 25.000.-.2)
V6ór zijn aftreden als minister had Baud aan gouverneur-
generaal Rochussen opdracht gegeven (K.B. 30 Sept. No. 95),
om van deze gevoteerde f 25.000.- voornamelijk scholen te
bouwen bestemd tot opleiding van inlandsche ambtenaren.
Doel was, dat dit onderwijs uitsluitend practisch zou zijn; de
leerlingen moesten hun eigen taal leeren lezen en schrijven
op een ,,voor's Lands dienst voldoende wijze". Ook de vakken
rekenen, landmeten, aardrijkskunde enz. vielen onder deze
bepaling. Gedurende de jaren 1849 tot 1851 werden vijf van
deze scholen voor inlandsche ambtenaren opgericht, waarvan
de scholen te Japara en Pasoeroean de eerste waren. Daar de
regeering van 1849 af rechtstreeks onderwijs aan inlanders
verstrekte, achtte zij het onnoodig de toelating van inlanders
l) Fr a n k e n-v. Dr i e 4 Regeering en Zending, bl. 6, 7. (Voor het
zendingsonderwijs in heidensche streken, zou dit zelfde ,,motief" hebben
kunnen gelden).
2) Tot 1863 komt dit bedrag jaarlijks op de begrooting voor.
.