nominatiedossier Droogmakerij De Beemster - Bewoners Netwerk ...

droogmakerij van De Beemster zelf geregeld zou moeten worden. Groot punt voor het
Hoogheemraadschap van de Uitwaterende Sluizen in Kennemerland en Westfriesland was het
vraagstuk of door het bedijken van de Beemster, gevolgd door meerdere grotere bedijkingen van
andere meren, die ook als boezem dienden, de mogelijkheid van het afwateren van de drassige
landerijen sterk beperkt zou gaan raken. Aan de andere kant was het zo dat die meren ook zelf
zorgden voor overstomingen en als gevolg van stormen door het afkalven van de randen steeds groter
werden.
De kaart is gemaakt met behulp van de methode van de ʹvoorwaartse snijdingʹ. Een werkwijze, die als
volgt werkt. Eerst wordt er een afstand tussen twee punten aan de oever gemeten. Met een
astrolabium wordt vanuit deze punten een aan de overkant gelegen punt gepeild. Doordat de basislijn
en de grootte van de beide hoeken bekend zijn van de driehoek, die aldus is ontstaan, kan de lengte
van de overige zijden van de driehoek bepaald worden.
Aanvankelijk probeerde het Hoogheemraadschap nog bij de Staten van Holland het bedijken
van de Beemster tegen te houden. Dit is echter niet gelukt.
Eis van het Hoogheemraadschap aan de bedijkers van de Beemster was het graven van een
afwateringskanaal naar de Zuiderzee (nu IJsselmeer) voor een betere afvoer van het boezemwater.
Nadat Cort vermoedelijk al in 1608 is overleden wordt deze opgevolgd door Lucas Jansz.
Sinck, landmeter te Amsterdam. Deze zette ook het eerste dijkvak uit voor de droogmakerij van de
Beemster (april 1608).
Het bestek werd opgesteld door Sinck samen met Jan Pietersz. Dou (1573‐1635) en Jan Adriaansz.
Leeghwater (1575‐1650).
In 1608 vond het aanbesteden plaats van het dijklichaam tussen Purmerend en Neck. In hetzelfde jaar
ook van het afwateringskanaal naar de Zuiderzee (zie afb.7.1...).
Het meten van gebieden als die van de grote meren gebeurde vaak in de winterperiode over ijs. Begin
1611 besluiten de hoofdingelanden De Beemster over het ijs te laten meten om zo een ʹperfecte caerteʹ
te kunnen laten maken. Een zestal landmeters kreeg daartoe de opdracht. Een dergelijke kaart was
nodig om de inrichting van de droogmakerij te kunnen bepalen. De metingen daarvoor deed Dou met
een door hem zelf ontwikkeld meetinstrument, een hoekmeetinstrument, dat de zogeheten ʹHollandse
cirkelʹ wordt genoemd (Tractaet vant maken ende gebruycken eens nieu gheordonneerden mathematischen
instruments. Amsterdam, [Willem Jansz.], 1612). Al eerder had Dou samen met de in het buitenland
werkzame Johan Sems geschreven Pracktijck des landmetens (1600).
Het was Sinck die de wegen en sloten moest intekenen, zo is in 1611 besloten. In datzelfde jaar is
begonnen met het uitzetten van de sloten en wegen ter voorbereiding van de verkaveling.
Het weer speelde regelmatig parten, met name bij het graven van de ringsloot. In 1610 braken
de dijken door als gevolg van een doorbraak van de Waterlandse zeedijk. Het werk aan het graven van
de ringsloot moest gedeeltelijk opniew beginnen.
In de herfst 1611 viel het grootste deel droog van De Beemster. Reeds in 1611 kon een begin worden
gemaakt met het graven van sloten en de aanleg van enkele wegen. In dat jaar is er in de vergadering
van de hoofdingelanden voor het eerst gesproken over de blok‐indeling,
ʹ ........ op de caerte zal worden gedaen een afftekeninge van vier wegen inde lengte ende vier
weghen inde breedte, al tesamen op gelijke distantie van malkander ende weynkelhaek
liggende ........ende aengande de wateringen ofte tochtsloten, vijf inde lengte ende vijf in de
breedte, midden tusschen de weghen ofte dijken gelegen sullen worden.......ʹ
(Van der Sluis, p. 59).
Binnen de kavels zou het eigenaren vrij staan zoveel slootjes en greppels te graven als hen goed
22