nominatiedossier Droogmakerij De Beemster - Bewoners Netwerk ...

Bij de oudere droogmakerijen betroffen de werkzaamheden voor het ontwateren alleen de
aanleg van dijken, het bouwen van windmolens om het water te kunnen afvoeren, later van gemalen,
het droogmalen en het graven van tochten en sloten. Daarna werd de grond verkocht of verpacht.
Wanneer er vervolgens meer sloten moesten komen dan werd dat aan de boeren overgelaten.
Het ontsluiten en occuperen van polders en droogmakerijen
Bij polders vindt het ontsluiten vanaf de randen plaats. Bij droogmakerijen gebeurt dat vanaf
de wegen.
Het verkavelingspatroon bij droogmakerijen is rechthoekig. De dichtheid van de sloten houdt verband
met de te verwachten te ondervinden wateroverlast. In de loop der eeuwen zijn de kavels groter en
groter geworden.
In droogmakerijen worden er woningen tot ver in het gebied gebouwd. Dit is mogelijk door
het opwerpen van hoge en stevige dijken om de droogmakerij heen. In polders (zoals de
Buikslotermeer, de Broekermeer, de Belmermeer) lagen de boerderijen op enige afstand van de
omringdijk gelegen en niet aan de middenweg.
Droogmakerijen in Holland
De allereerste droogmakerij in Holland zou in 1532 plaats gevonden hebben, die van de
Achtermeer (35 hectares) ten zuiden van Alkmaar. Op het eind van de 16de eeuw (1597) is na drie
mislukte pogingen de Zijpe (6776ha) droogegelegd (afb.7...). Deze droogmakerij kreeg in de eerste helft
van de 17de eeuw veel navolging: de Wogmeer (1608‐1609) en de Beemster (1607‐1612) met een
oppervlakte van 7174 ha. (de eerste grote grote droogmakerij). In 1612 van de Wieringerwaard
waarvan het bedijken in 1610 was begonnen. Deze droogmakerij besloeg een oppervlakte van 1859
ha.. De Purmer is tussen 1617‐1622 drooggelegd (2680 ha.). In 1626 volgde de Wijde Wormer
(drooggelegd 1624‐1626, 1661 ha.). De Heerhugowaard met een oppervlakte van 3337ha. viel in 1631
droog (afb.7...). Met behulp van 54 molens vond in 1635 de laatste grote droogmakerij in de 17de eeuw
plaats, die van het 4m diepe water van de Schermer, groot 4828ha. (afb.7....).
In totaal zijn er tussen 1630 en 1631 een 32 droogmakerijen tegelijk ondernomen (Cools, p. 120).
Na 1650 komt er stilstand in de aanleg van nieuwe droogmakerijen. Oorspronkelijke plannen
voor het droogleggen van het Alkmaardermeer worden niet uitgevoerd, ook later niet. Eerst in de
18de eeuw wordt er naar aanleiding van een overstroming, 1717, weer een polder gemaakt, in de
noordelijke uitloper van het Wijkermeer.
Westfriese omringdijk
Het tracé van de middeleeuwse Westfriese Omringdijk (in 1983 door de provincie Noord‐
Holland als monument beschermd), met een lengte van 126km, heeft in de loop der eeuwen meerdere
veranderingen ondergaan door wateroverlast. Het huidig beloop komt nog vrijwel overeen met dat uit
de jaren 1320 en 1335.
Wanneer deze dijk precies is aangelegd is niet bekend. Aangenomen wordt dat een groot deel van het
huidige tracé al in 1250 aanwezig was. De gehele omringdijk wordt voor het eerst in 1320 vermeld.
De eerste delen van deze dijk zijn waarschijnlijk aangelegd door plaatselijke gemeenschappen.
De dijk loopt langs Medemblik, Enkhuizen, Hoorn, Oudendijk langs het IJsselmeer en van Oudendijk
naar Alkmaar, Schagen, Medemblik.
Het tracé van de dijk is voor een deel ook bepaald door de vorm van de vroegere meren van de
Beemster en de Schermer.
36