INTERUNIVERSITAIRE MANAMA-OPLEIDING ...

een arts of een andere hulpverlener. (25-30) Het is ‘good clinical practice’ dat die
mogelijkheid steeds aangeboden wordt, bij elke consultatie of procedure. (25,26) Met
chaperone wordt een persoon bedoeld die aanwezig is, bij de arts en de patiënt, tijdens het
lichamelijk onderzoek, meestal gaat het om een intiem onderzoek, d.w.z. onderzoek van
genitaliën, borsten of rectum. De chaperone kan verschillende rollen vervullen, afhankelijk
van de noden van de patiënt, de arts of een andere hulpverlener. Hij of zij kan emotionele
steun en geruststelling bieden aan de patiënt, assisteren bij het onderzoek, de patiënt helpen
bij het uit- en aankleden, vertalen, bescherming bieden tegen onterechte beschuldigingen
van onaangepast gedrag door de hulpverlener, ongewoon of onaanvaardbaar gedrag
vanwege de hulpverlener opmerken en de hulpverlener beschermen tegen fysiek geweld.
(25) Er wordt wel steeds de nadruk op gelegd dat respect voor de patiënt, voldoende privacy,
toestemming van de patiënt om het onderzoek uit te voeren en het geven van informatie
belangrijker zijn dan de nood aan een chaperone. (25-27) Uitleggen waarom een bepaald
onderzoek zou moeten gebeuren en hoe, kan veel klachten over onaangepast gedrag door
een arts of een andere hulpverlener voorkomen. (25)
Ondanks de aanbevelingen (26), lukt het in het Verenigd Koninkrijk in vele medische
praktijken niet om een beleid rond chaperones op te stellen. (28,29) Als barrières komen
volgende zaken naar voor: te hoge kostprijs, geen beschikbaarheid van personeel om als
chaperone in te springen, te tijdrovend, verstoren van arts-patiëntrelatie, schaamte en
vertrouwen. (29)
Een onderzoek uit 2001 in het Verenigd Koninkrijk heeft aan de hand van
focusgroepeninterviews en vragenlijsten gepeild naar de wensen van patiënten rond de
beschikbaarheid van chaperones bij een lichamelijk onderzoek. (30) Daaruit bleek dat de
meerderheid van de ondervraagden het aanbod van een chaperone wil krijgen. Niet
aanbieden van de mogelijkheid van een chaperone neemt de keuze weg van de patiënt,
versterkt een paternalistische arts-patiëntrelatie en toont een gebrek aan respect voor de
patiënt. Een groot deel zou echter niet ingaan op het aanbod, 59% zou zich ongemakkelijker
voelen met een chaperone en 15% denkt dat het consult daardoor negatief zou worden
beïnvloed. De houding van de arts wordt als primordiaal gezien bij het uitvoeren van een
intiem onderzoek.
In België zijn er geen aanbevelingen rond de aanwezigheid van chaperones bij lichamelijk
onderzoek door artsen of andere hulpverleners. In de wet betreffende de rechten van de
patiënt van 22 augustus 2002 staat er slechts kort iets over vermeld:
52