Feitse Boerwinkel, inclusieF denker - Hogeschool Utrecht

86
Posthumus (mij blijkbaar niet als een van zijn studenten herkennende) zei: ‘Heel goed,
maar wie bent U eigenlijk, meneer?’ Waarop ik mijn naam noemde en er ter verklaring
aan toevoegde dat ik er was als gast. Waarop de prof: ‘Aha, meneer geeft dus nu een
gastcollege.’ Luid gelach bij de Amsterdammers. Waarop de prof zijn studenten er fijntjes
aan herinnerde dat zij met al hun gelach géén antwoord hadden weten te geven.)
Kortom, ik was de laatste jaren vrij druk bezig geweest met het socialisme maar dan wel
vooral theoretisch. Nu dus die vraag van het Zuider Volkshuis kwam, dacht ik: Dáár kan
ik wat dichter bij de gewone alledag van de arbeiders komen. Dus nam ik de uitnodiging
te komen kennis maken aan.
Op de afgesproken dag ging ik dus naar Rotterdam, naar het tuindorp Vreewijk en
werd daar wat rondgeleid door Paul Voerman, die daar vooral was voor het mannelijke
jeugdwerk. Daarna had ik op ‘t Volkshuis zelf (aan de Brink) een gesprek met de
directrice ‘Juffrouw Havelaar’: een grijzende dame van ongeveer vijftig jaar, kennelijk
iemand uit de grote Rotterdamse zakenfamilies, maar die zich geheel vereenzelvigd had
met de arbeiderswereld van het tuindorp. In dat gesprek over m’n opleiding, afkomst
en ideeën kwam ook de godsdienst ter sprake. lk vertelde dat ik van oorspronkelijk
gereformeerde huize was, maar was meegegaan met de afsplitsing daarvan sinds de
kwestie Geelkerken in ‘26. Ik noemde daarbij ook de naam van Ds. Buskes en zei verder
dat ik als regel zondags naar de kerk ging. Nu, dat was geen bezwaar, alleen was er
wel ook op zondag eens een excursie waaraan ik dan ook zou moeten meewerken.
Maar verder was er volgens Juffr. Havelaar geen enkel bezwaar: ‘Alleen’ – zo zei ze –
‘ik zou u wel willen aanraden bij onze mensen het woord God niet te gebruiken,want
dan denken ze aan Colijn.’ Ik begreep wat ze bedoelde: God, dat woord was voor
deze socialistische Volkshuismensen muurvast
verbonden met christelijke politiek en wat die voor hen betekende dat had Colijn ze
wel geleerd.
‘Waar U wel over kunt spreken’, zo vervolgde Juffr. Havelaar, ‘dat is over de Christusgeest.
Ikdenk bijv. aan dat prachtige boekje van Olive Schreiner Peter Halket of
Mashonaland. Dat is bij ons een ‘legger’. (lk begreep dat een legger een vast nummer
op de lijst van voorlees-verhalen was)
Met een wonderlijke mengeling van gevoelens ging ik na dit gesprek naar huis: Ik moest
Feitse Boerwinkel, inclusief denker