Jaarboek natuurstudie 2001 - Natuurpunt Velpe-Mene

Kansen voor de ontwikkeling van soortenrijke graslanden
op voormalige akkers in Hoegaarden
De voorbije jaren werden door Natuurpunt vzw tientallen hectaren natuurgebied verworven in en rond de
valleigebieden van de Mene, de Jordaan en de Schoorbroekbeek. Een groot deel van deze percelen zijn
toegewezen in het kader van de Ruilverkaveling Hoegaarden. Uniek aan dit project is het feit dat bij de
uitbouw van het reservaat Hoegaardse Valleien de klassieke (en vaak onoverkomelijke) grens van het
strikte valleigebied wordt overschreden. Van bij de opzet werd gepoogd om naast de valleigronden ook
helling- en plateaugronden te integreren in het reservaat. Gezien het traditionele, vaak al eeuwendurende
landgebruik als akker op dergelijke gronden, is deze aanpak niet vanzelfsprekend (Figuur 1). De
achterliggende ideeën zijn dat de belangrijke processen op ecosysteemniveau kunnen gestuurd worden, dat
de natuurlijke gradiënten in het systeem volledig kunnen benut worden en dat de actuele natuurwaarden in
het valleigebied voldoende gebufferd worden. De helling- en plateaugronden hebben echter ook een grote
intrinsieke en (op dit ogenblik vnl.) potentiële natuurwaarde. In dit artikel wordt ingegaan op de kansen
voor de ontwikkeling van waardevolle graslanden op deze gronden.
Vragen en doelen
Welke natuur kan er nu verwacht worden op gronden
die al zeer lange tijd een intensief landbouwgebruik
kennen? Welke doelen moeten we ons als beheerder
stellen? Moet er gekozen worden voor patroon- of
procesbeheer?
Figuur 1 : voormalige akker ingezaaid met Italiaans raaigras. Foto Jan Van Uytvanck
4 Natuurpunt Oost-Brabant Jaarboek 2001
Om deze vragen te kunnen beantwoorden is in de eerste
plaats een goede kennis of begrip van de abiotische
toestand van dergelijke gronden nodig, maar ook van
mogelijke natuurreferentieterreinen of -gebieden.
Daarnaast moeten ook de mogelijkheden worden
ingeschat voor de vestiging van doeltypes of -soorten.
Is de huidige trend om te kiezen voor spontane en