Jaarboek natuurstudie 2001 - Natuurpunt Velpe-Mene

asiskleur met zwarte vlekken en strepen en een brede
rode streep achter het oog. Het buikschild is geelachtig
met zwarte vlekken. Mannetjes hebben lange nagels
aan de voorpoten, een grotere staart en een ondiep
kuiltje in het buikschild. Roodwangschildpadden
behoren, net zoals de Europese moerasschildpad (Emys
orbicularis) tot de familie van de moerasschildpadden
(Emydidae). De Roodwangschildpad heeft zijn
natuurlijk verspreidingsgebied in het oosten van Noord-
Amerika vanaf de zuidelijke helft van Ohio tot het
noordoosten van Mexico. Klimatologisch is dat een
warmgematigde zone, vrij vochtig, met zeer hoge
zomertemperaturen en milde winters. Het noordelijk
deel van zijn verspreidingsgebied behoort tot de
koelgematigde zone, waar 's winters de temperatuur tot
onder het vriespunt daalt, maar waar de
zomertemperaturen hoog kunnen oplopen.
Biotoop en bedreiging van de
Roodwangschildpad
De biotoop van de Roodwangschildpad zijn rivieren en
begeleidende moerassen met een zachte modderige
bodem en een rijke plantengroei. De jonge dieren leven
vooral aan de oeverzone. Hier jagen ze op
waterinsecten, slakken, schelpdieren, kleine vissen en
larven van kikkers en padden. Adulte dieren voeden
zich met vissen, amfibieën, planten (o.a. eendekroos en
algen), en ook met zieke, trage, gewonde of dode
dieren. Bij het zoeken naar voedsel maken deze
schildpadden gebruik van hun sterk ontwikkeld
reukvermogen. Het is dan ook niet vreemd dat aas tot
hun voedselspectrum behoord.
In de jaren zestig werd deze soort op grote schaal
gekweekt in het zuidoosten van de Verenigde Staten,
van waaruit de schildpadden in grote aantallen
geëxporteerd werden naar Europa. Hier werden de
babyschildpadjes verkocht in dierenspeciaalzaken en op
jaarmarkten. De kleine schildpadjes werden vlug te
groot voor het aquarium in de huiskamer, waardoor er
verschillende exemplaren gedumpt werden in
natuurlijke waterpartijen. Omdat ze door hun
predatiedruk een ecologische bedreiging vormen voor
de inheemse fauna werd de import in de Europese
Gemeenschap sedert eind 1997 verboden.
De kans is zeer klein dat de Roodwangschildpad zich in
ons Noord-Atlantisch klimaat kan voortplanten. Onze
zomertemperaturen liggen immers veel te laag om hun
eieren te laten uitkomen. Haar voorkomen in
Noordwest-Europa zal dus waarschijnlijk van tijdelijke
aard zijn. In mediterrane streken waar de
Roodwangschildpad wel reproductieve populaties kan
vormen, zal deze Noordamerikaanse schildpad wellicht
definitief haar plaats veroverd hebben. Ze zal daar een
behoorlijke concurrent vormen van de daar inheemse,
66 Natuurpunt Oost-Brabant Jaarboek 2001
soorten, zoals de Europese moerasschildpad (Emys
orbicularis) en de Spaanse beekschildpad (Mauremys
leprosa).
Blauwbandgrondel (Pseudorasbora parva)
De Blauwbandgrondel of kortweg Blauwband is een
klein torpedovormig visje dat slechts 10 cm lang kan
worden. Hij heeft een brede bovenstandige bek en een
diep ingesneden staartvin. Het meest kenmerkend is de
donkere streep die over het oog tot aan de staartwortel
loopt. De mannetjes zijn donkerder van kleur. In de
paartijd verkleuren ze naar staalblauw met een violette
tot roodachtige kop en kieuwdeksels. Het wijfje kan
vier tot negen maal in één seizoen eieren afleggen. De
eieren worden in verschillende keren gelegd tijdens de
warme jaargetijden, van mei tot in de herfst.
Het oorspronkelijk verspreidingsgebied van de
Blauwband ligt in Oost-Azië (Japan, Korea, China en
het uiterste zuidoosten van Rusland). De biotoop van de
Blauwband bestaat uit grote rivieren. Als
voortplantingsplaats kiest de soort voor
rivierbegeleidende wateren, zoals afgesneden
rivierarmen, poelen en plassen die bij hoge
waterstanden met rivierwater worden overspoeld.
Blauwbanden leven in scholen en jagen op kleine
waterorganismen. Ze voeden zich ook met algen,
visbroed en juvenielen van kleine vissoorten. Het is
een vis die weet te overleven in elk watertype en hij is
tevens goed bestand tegen watervervuiling,
temperatuurverschillen en zuurstofgebrek.
De Blauwband in Europa
In het begin van de jaren zestig werd de Blauwband
voor het eerst in Europa aangetroffen. Hij verscheen in
Roemenië, waar hij waarschijnlijk bij een introductie
van Graskarpers uit China is meegekomen. Vanuit
Roemenië heeft hij zich later over heel Europa
verspreid. Eerst over het Donaubekken (1970), later in
de Rhône en de Allier (1980), daarna in de Rijn en de
Maas (1990) en recent verscheen de soort in het
Scheldebekken, waar hij in de stroomgebieden van
Demer en Grote Nete hoge dichtheden bereikt. Eén van
de oorzaken voor de snelle verspreiding in Vlaanderen
is dat deze vissoort vanwege zijn explosieve
voortplanting interessant om te kweken is als levend
aas ten behoeve van de sportvisserij.
Of we blij moeten zijn met de komst van deze exoot is
nog zeer de vraag. Het gaat hier duidelijk om een soort
die omwille van zijn hoge reproductiecapaciteit als een
pest kan worden beschouwd. Hij is niet alleen een
voedselconcurrent van de inheemse vissoorten, maar bij