Jaarboek natuurstudie 2001 - Natuurpunt Velpe-Mene

uitspoelingshorizont geheel (sterk onthoofde bodems of
AbB-bodems) of gedeeltelijk (zwak onthoofde bodems
of Aba1-bodems). Bij de zwak onthoofde bodems, die
vooral voorkomen op plateaus en zwakke hellingen,
komt de aanrijkingshorizont binnen de invloedssfeer
van de verbouwde gewassen. Deze bodems garanderen
daarom een optimaal opbrengstvermogen. Bij de sterk
onthoofde bodems, die zich situeren op steile hellingen,
is de aanrijkingshorizont eveneens weggeërodeerd.
Doordat deze kleiarmere bodems gevoelig zijn voor
erosie en uitdroging zijn ze minder geschikt voor de
landbouw. Het materiaal dat van de hellingen afspoelde
werd ten dele als colluvium in de dalen afgezet (Abpbodems).
De erosie en opvulling gaat momenteel,
vooral tengevolge van de steeds intensievere
landbouwmethodes, in een sterk verhoogd tempo voort.
Op verschillende plaatsen is het leemdek volledig
weggeërodeerd zodanig dat het onderliggende zandige
en/of steenrijke substraat terug aan de oppervlakte
komen. Deze tertiaire 'koppen' hebben een lage
landbouwkundige waarde. In het kader van de
ruilverkaveling Hoegaarden kregen talrijke percelen
met dergelijke bodems een natuurbestemming.
Meldertbos. Foto Jaak Geebelen
48 Natuurpunt Oost-Brabant Jaarboek 2001
Van oerbos tot openfield landschap
Ooit was Hoegaarden bedekt met een groot
aaneengesloten bos. Vast staat dat in de Late Steentijd
(4000-1600 v.C.) een groep mensen uit het oosten zich
vestigden in Haspengouw. Zij brachten voor het eerst
de kennis van de landbouw in onze gewesten. Ook in
Hoegaarden bevestigen verscheidene archeologische
vondsten de aanwezigheid van neolithische
landbouwnederzettingen. Het ligt voor de hand dat de
eerste ontbossingen in deze periode moeten gesitueerd
worden. Zo'n halve eeuw voor onze tijdsrekening
werden de Keltische gebieden toegevoegd aan het
Romeinse imperium. De Gallo-Romeinse cultuur
ontstond door het versmelten van beide beschavingen.
Niet alleen de geschriften van Julius Caesar, maar ook
het stuifmeelonderzoek, de archeologische vondsten en
de resten van de planmatige Romeinse
kadasterindeling, wijzen op een intensieve en
permanente landbouw in onze streek. De Gallo-
Romeinse grafheuvels zijn in Hoegaarden helaas met
de grond gelijk gemaakt. Een aantal toponiemen
verwijzen echter nog naar de verdwenen ‘tommen’.
Gedurende de 5de eeuw werd de streek gekoloniseerd
door de Franken. Hoegaarden en zijn gehuchten hebben
hun oorsprong te danken aan verspreide hoeven waar
omheen zich een kleine agglomeratie ontwikkelde.
Dergelijke nederzettingen noemde men een 'heim'. De