Jaarboek natuurstudie 2001 - Natuurpunt Velpe-Mene

Tabel 1: kenmerkende soorten van waardevolle referentiegraslanden op helling- en plateaugronden in Hoegaarden
Marjoleingrasland (2 terreinen) droog Glanshavergrasland s.l. (berm)
Wilde marjolein Graslathyurus
Gewone margriet Aardaker
Gewone agrimonie Maarts viooltje
Knautia Gewoon knoopkruid
Sint-Janskruid Veldlathyrus
Gewone brunel Kattedoorn
Wilde peen Echt walstro
Donderkruid Muizenoortje
Muizenoortje Hazenpootje
Liggende klaver Kleine bevernel
Gewoon nagelkruid Gewone rolklaver
Gewoon knoopkruid Rode klaver
Gewone margriet
Gewoon biggekruid
Avondkoekoeksbloem
Wilde peen
types te laten ontwikkelen. Soortenrijke graslanden
ontwikkelen zich steeds in matig tot laag productieve
systemen (Oomes, 1990). In dergelijke
omstandigheden wordt de groei beperkt door een
bepaalde belangrijke voedingsstof, die onvoldoende
voorhanden is voor een optimale groei. Meestal is dit
stikstof (N), fosfor (P) of kalium (K) of door een
combinatie van deze voedingsstoffen. Voor de
ontwikkeling van de doeltypes is het van belang om
dezelfde vorm en mate van nutriëntenbeperking te
herstellen als die waarbij deze vegetatietypes zich in
het verleden handhaafden of ontwikkelden (Verhagen
& Van Diggelen, 2001).
In het Rosdel werden naast bodem-pH, beschikbaar N,
beschikbaar P, vochtgehalte en organische stofgehalte
ook nutriëntenverhoudingen in de planten bepaald in
zowel natuurontwikkelings- (akkers die 2 jaar uit
landbouwgebruik zijn genomen) als
natuurreferentieterreinen (zie hoger), waardoor inzicht
werd verkregen in de vraag welk nutriënt beperkend is
(Koerselman & Meuleman, 1996).
Analyse van deze gegevens leverde samengevat de
volgende belangrijke resultaten op. De
natuurreferentieterreinen worden gekenmerkt door een
zeer lage stikstofbeschikbaarheid, in die mate dat de
productie er door beperkt wordt. Ook de Pbeschikbaarheid
is zeer laag (behalve in één
referentieterrein (met o.a. veel Donderkruid)). In de
natuurontwikkelingsterreinen zijn zowel beschikbaar N
als P een stuk hoger, waardoor van eutrofe
standplaatsen voor beide voedingsstoffen kan
gesproken worden.
6 Natuurpunt Oost-Brabant Jaarboek 2001
Vegetatieontwikkeling
In de onderzochte natuurontwikkelingsterreinen wordt
de vegetatie op dit ogenblik gekenmerkt door ruderale
soorten en grassen zoals Duist, Veldbeemdgras,
Glanshaver, IJle dravik, Grote windhalm, Echte
kamille, Akkerdistel en Gewone en Gekroesde
melkdistel. In twee van de onderzochte terreinen is het
ingezaaide Italiaans raaigras dominant. De
soortensamenstelling op zich verschilt echter
nauwelijks tussen de ingezaaide en de niet ingezaaide
percelen. In sommige percelen komen evenwel al een
vrij groot aantal doelsoorten voor zoals Gewoon
biggekruid, Wilde marjolein, Muizenoortje, Gewone
brunel, Aardaker en Donderkruid. Daarnaast worden er
ook waardevolle pionier- en akkeronkruidsoorten zoals
Bleekgele droogbloem, Akkerandoorn, Kleine
wolfsmelk en Spiesleeuwenbek aangetroffen, waarover
we het verder niet zullen hebben. In de meeste
gevallen gaat het echter om zeer lage bedekkingen.
Enkel van Wilde marjolein en in een enkel geval van
Aardaker hebben zich al vlekvormige vegetaties
gevormd temidden van ruderale vegetaties of Italiaans
raaigras.
In de onderzochte percelen werd door multivariate
analyse (CCA) nagegaan door welke variabelen best
de verschillen in de vegetatie worden verklaard. In de
analyse werden beheersvorm, bodemtype,
vochtgehalte, nutriëntenbeschikbaarheid (N en P),
gehalte organische stof en ontwikkelingstijd betrokken.
In het geval van Hoegaarden, waren, net als in
vergelijkbare systemen in Altenbroek (Voeren) en het