Jaarboek natuurstudie 2001 - Natuurpunt Velpe-Mene

verrassende natuur met nadruk op spontane processen
waarbij geen strikte doelen gesteld worden, dan niet
van toepassing in de Hoegaardse Valleien? Misschien
wel, maar in vele gevallen ontbreekt naast een duidelijk
beheersdoel ook een grondige argumentatie voor de
gemaakte keuze. Zonder voldoende kennis van het
terrein is het bovendien moeilijk om in te schatten hoe
‘natuurlijk’ bepaalde ontwikkelingen zijn.
Onderzoek naar bodemkenmerken en vegetaties van
een beperkt aantal voormalige akkers en
referentieterreinen in Hoegaarden liet toe om in te
schatten welke ontwikkelingen mogelijk zijn.
Referentieterreinen voor
natuurontwikkeling
In het intensief gebruikte landbouwlandschap van de
Hoegaardse leemstreek zijn goede referentieterreinen
voor soortenrijke graslanden schaars. Halfnatuurlijke
vegetaties op vergelijkbare bodems zijn te vinden in
wegbermen, holle wegen en sporadisch ook in kleine
begraasde graslanden. De onderzochte terreinen lagen
vnl. op droge tot matig vochtige (zand)leemgronden,
die soms vermengd waren met kalkzandsteen van het
onderliggende Brusseliaan.
In de onmiddellijke omgeving van het Rosdel werden 3
waardevolle referentieterreinen geselecteerd. De
belangrijkste vegetaties, die er voorkomen en die ook
als doelvegetaties voor graslanden op voormalige
akkers kunnen fungeren, zijn van een matig voedselrijk
type: nl. Glanshavergraslanden (van kalkarm tot matig
kalkrijk) en Marjoleingraslanden (kalkrijk) (Figuur 2).
In de geselecteerde terreinen kwamen kenmerkende
soorten voor, die ook als doelsoort in de ruime zin
kunnen gebruikt worden (Tabel 1, p.6):
Er kunnen zeker nog meer soorten als zinvolle
doelsoorten worden toegevoegd zoals Grote tijm,
Knolboterbloem, Borstelkrans, Boslathyrus en
Kruipend stalkruid (die ook allemaal sporadisch
voorkomen in het ruimere gebied), maar ze werden in
de hier onderzochte terreinen niet aangetroffen.
Abiotische omstandigheden
Naar aanleiding van een ruimer onderzoek over
natuurontwikkeling op voormalig intensief gebruikte
landbouwgronden (Van Uytvanck, 2002), konden in het
Rosdel in zowel natuurontwikkelingsterreinen
(voormalige akkers) als in een aantal
natuurreferentieterreinen metingen gebeuren die inzicht
verschaften in bodemeigenschappen en
beschikbaarheid van nutriënten. De beschikbaarheid
van nutriënten bepaalt in grote mate de productie van
de vegetatie en hiermee samenhangend ook de
mogelijkheid om op een bepaalde site waardevolle
Figuur 2 : Bloemrijk marjoleingrasland als referentie voor soortenrijk graslanden in Hoegaarden. Foto Jan Van Uytvanck
Natuurpunt Oost-Brabant Jaarboek 2001 5