Jaarboek natuurstudie 2001 - Natuurpunt Velpe-Mene

oppervlakte komen. De tertiaire deklagen worden
gevormd door de zanden van Landen, de klei van
Ieper, de zanden van Brussel en de zanden van
Tongeren. Verscheidene deklagen uit die periode
verdwenen geheel of gedeeltelijk door erosie nadat ze
afgezet werden.
De zanden van Landen
De zanden van Landen komen te Hoegaarden o.a. in
het oostelijk deel van de Getevallei aan de oppervlakte.
De bovenste en dus de jongste zanden, waarvan men
aanneemt dat ze ontstaan zijn in een lagune, bevatten
de kwartsietsteen van Overlaar. Deze harde steen werd
vroeger als bouwmateriaal in verschillende groeven
ontgonnen. Bij de aanleg van de E40 werden op een
diepte van zestien meter de resten ontdekt van een
versteend bos. In de goudgele resten van het
versteende hout was de boomstructuur nog duidelijk
herkenbaar. Bij de graafwerken voor de HST zag deze
merkwaardige vondst terug het daglicht. Het gehele
gebied rond de vindplaats draagt al in archiefstukken
van de 14de eeuw de naam 'Goudberg'. Het toponiem
verwijst waarschijnlijk naar de goudgele kleur van
deze merkwaardige fossielen.
De zanden van Brussel
De zanden van Brussel, gelegen tussen 65 en 100
meter boven de zeespiegel, bevatten kalkhoudend zand
Taluds in het landschap zorgen voor structuur. Foto Jaak Geebelen
46 Natuurpunt Oost-Brabant Jaarboek 2001
met kalkzandsteenbanken (Gobertangesteen). Deze
geologische formatie situeert zich in een kring omheen
het plateau van Houtem en op de hellingen van de
Hoegaardse valleien. De Gobertangesteen, die vroeger
via onderaardse galerijen in Nerm en Hoksem werd
ontgonnnen, was reeds vanaf de middeleeuwen een
duurzaam bouwmateriaal en ligt aan de basis van een
autochtone landelijke architectuur. De steilwanden of
taluds, die meestal de hoogtelijnen volgen in de
flanken van dellen en valleien, zijn op verscheidene
plaatsen ontstaan door een laagsgewijze afgraving van
dit gesteente. De kalkcomponent van het Brusseliaan
verklaart eveneens de aanwezigheid van een
bijzondere kalkminnende flora en fauna.
De zanden van Tongeren
Op de hoogste gedeelten vanaf een hoogte van 80 tot
85m vormen de zanden van Tongeren de koepel van
Hoegaarden. Deze zanden bevatten ter hoogte van
Sint-Katharina-Houtem een plastische groene klei die
mogelijk in het verleden geëxploiteerd werd.
Ongeveer 7 miljoen jaar geleden werden de vroegere
tertiaire afzettingen doorsneden en geërodeerd door de
rivierwerking. Doordat de rivier het fijner materiaal
steeds wegspoelde, vormden zich aan de basis
keilagen. Deze basisgrinden zijn in sommige taluds
(Egypte, Nermbos, Keiberg, Katerspoel) nog waar te