Poppels Oorlogsboek - Nicolaus Poppelius

8. De verduistering (Louis De Jongh)
De dag loop af; de nacht begint
Gedenk dat ook op U rust de plicht
Tot binnenhouden van het licht
Wil daarom, alvorens verder te gaan met luisteren
Eerst zorgvuldig Uw raam verduisteren.
Een rustige, stille winteravond.
De smid hamert nog en de regelmatige, helle slagen op het aambeeld vullen de avondlucht. De
helderverlichte smidse werpt bundels licht op de straatsteenen en op de huizen aan den overkant. De
winkelramen, wit verlicht en groote straatlampen brengen leven in deze stille koude. Het licht der
steden, in de verte, teekent een heldere vlek boven de mastbosschen en late voertuigen dringen de
donkerte uiteen over de groote baan. Door de menigvuldige stalraampjes der boerderijen komt het
licht vrij naar buiten, gemengd met het rammelen van beugels en emmers. Af en toe gaat er een deur
open en eventjes, als om den goeden avond op te luisteren, valt het licht op de straat. Zoo waren we
het leven gewoon en zoo was het goed. Doch dra zagen we, bij de overrompeling van den oorlog, ook
dat rustige avondleven omverwerpen om plaats te maken voor lange, donkere avonden en nachten.
Het licht van een lucifertje kon, zoo 't schijnt nog op 3 kilometer hoogte gezien worden door een
vliegtuig. Een helverlicht raam, een brandende straatlamp waren dus wel heiligschennissen op de wet
der lichtafscherming. Langzamerhand, na veel dreigementen en orders, besefte de bevolking dan ook
het nut dezer lastige "bekantmachung". De papierwinkels profiteerden ervan om het zwarte papier aan
loopenden band te verkoopen. Naaisters en stofhandelaars zochten een raambekleedsel in doek; de
smid stak een blikken plaat voor den waaier van de deur. In den beginne was de afscherming maar
primitief, wie ging er ook denken dat ze zoo lang zou moeten meegaan? Stilaan, door het
menigvuldige gebruik, geraakte de afscherming ook wat versleten, en zag men hier en daar, door de
spleten, het licht weer doorpriemen. Eerst scheen deze maatregel niet streng te zijn; ten minste, er
werd niet veel gewag meer over gemaakt. Meer aan de uitkanten van het dorp, was er zelfs tot nogtoe
geen gehoor aan gegeven. Daar stonden de boerderijen met hun verlichte raampjes als lachten ze
eens met al die dwaze nieuwigheden. Erger werd het, toen onverwachts de beruchte feldgendarmen,
hun ronde kwamen maken en met een donderend "licht aus" de menschen den daver op het lijf jagen.
Soms kwam er dan wel een stuk spek bij te pas om de slechte afschemering bij te vullen! De pastoor
zag zich ook genoodzaakt het licht in de kerk in te toomen en de lampen kregen allemaal een pet op.
Het was zoo goed verduisterd dat de Zusterkens hun dagelijksche gebeden op hun gewone plaats
niet meer konden lezen en zoodoende samentroepten onder een lichtkransje, ergens in de kerk.
De dagbladen en de radio hielpen mee dezen maatregel in voege houden. Radio-Hilversum had er
zelfs een rijmpje opgevonden; waarschijnlijk in zijn ijver om in het mouwvagen als primus op den lijst
van Mussert te staan. De gazet drukte alle dagen den verduisteringstijd op de voorste pagina; ik
geloof echter niet dat het op de seconde stak om alles donker te maken. Zoo maakten we nu alle die
koude, donkere, stille winteravonden van de oorlog mee. De smid zocht geen last en eindigde zijn
taak, samen met de zon; de winkelramen zaten ingepakt in bruin papier of waren ontdaan van hun
verlichting; de herbergiers hadden hier en daar een tabernakel van gordijnen achter hun deur
gemaakt; de straatlampen waren kapot of hingen mistroostig te verroesten. Van autolamp tot pil-licht
kreeg alles slechts een spleetje om licht door te geven: een gaatje van een paar centimeter hoog en
een paar centimeter meer breedte, dat op zijn beurt nog overdekt moest zijn. Botsingen bij avond
bleven dan ook niet uit; gelukkig voor ons dat de Duitschers zwaar beslagen waren, zoo dat ze op
afstand konden gehoord en vermeden worden; want het was niet geraadzaam als mensch alleen
onder een hoopje "herren" te recht te komen; al diegenen die het ondervonden hebben zullen met mij
instemmen.