Toelichting ontwerpbestemmingsplan ... - Gemeente Uden

2.2.1 Oude akkers
Bij de akkercomplexen (in voorgaande figuur aangegeven als ‘open akker’) werd eeuwenlang
afgeplagde heide en bosstrooisel, vermengd met de mest van de schapen
en/of koeien, op de akkers gebracht. Doordat deze methode van bemesting zo lang
heeft plaatsgevonden zijn de gronden aanmerkelijk hoger komen te liggen dan hun
omgeving en hebben ze een karakteristieke bolle vorm gekregen.
2.2.2 Jonge ontginningen, akkerbouw ten dienste van veeteelt
Door de uitvinding en het op grotere schaal beschikbaar komen van kunstmest, waren
de heidevelden vanaf de eerste helft van de vorige eeuw steeds minder belangrijk. Ze
zijn daarom geleidelijk aan ontgonnen. Daarmee kwam meer landbouwgrond beschikbaar,
die vooral werd gebruikt voor veeteelt. Door de kelderende graanprijzen en de
daardoor veroorzaakte agrarische depressie in de jaren 1880-1895 schakelden steeds
meer boeren over op de veehouderij. Vooral vanaf 1905 vonden op grote schaal ontginningen
plaats, waardoor de landbouw een grote impuls kreeg. De grootste ontginning
was die van de Peel, die op kleine schaal al rond 1840 was begonnen, maar vanaf
de jaren ’20 van de vorige eeuw grootschalig en planmatig op gang kwam. De gebieden
met jonge ontginningen zijn in voorgaande figuur met een paarse kleur opgenomen.
2.2.3 Oostelijke occupatiezone
In het westen van het plangebied ontstond tussen de twee westelijke breuken een occupatiezone
met veel dorpen, buurtschappen en wegen met lintbebouwing. Hier was
voldoende droge zandgrond aanwezig, waar akkerbouw mogelijk was. Aan de oostkant
lagen de woeste gronden en aan de westkant de beekdalen, die werden gebruikt als
hooiland. Er was een sterke tweedeling tussen de oostkant, waar enorm uitgestrekte
heidevelden lagen en de westkant, die vrij intensief werd bewoond en bewerkt.
2.2.4 Ruilverkaveling
De afgelopen decennia zijn grote delen van het plangebied op de schop gegaan in het
kader van de ruilverkaveling. Hierdoor zijn de productieomstandigheden voor de landbouw
sterk verbeterd. Door de eenzijdige gerichtheid op de landbouw, zijn andere functies
van het landelijke gebied echter in de verdrukking gekomen. Zo heeft de ruilverkaveling
het landschap sterk genivelleerd, zijn veel natuurwaarden verdwenen en is het
recreatieve netwerk van kerkepaden en zandwegen voor een groot deel verdwenen.
Beken in het gebied zijn genormaliseerd om de afvoercapaciteit te vergroten en om via
het plaatsen van stuwen aan peilbeheersing te kunnen doen. Doel was een betere benutting
van de grond voor de landbouw. In eerste instantie leidde dat tot verbeterde
omstandigheden voor de landbouw, maar later ook tot verdroging van de natuur. Inmiddels
ondervindt ook de landbouw zelf nadelige gevolgen van de verdroging.
Behalve aardkundige waarde heeft het beekdal van de Leijgraaf ook visueel landschappelijke
waarde vanwege de landschappelijke samenhang en structuur van het
beekdal. Het is een halfopen gebied met overwegend grasland. Dit beeld bestaat ook in
het meest westelijke deel van het dal, dat puur geomorfologisch gezien niet als beekdal
geldt.
Croonen Adviseurs
5