Toelichting ontwerpbestemmingsplan ... - Gemeente Uden

2 Beschrijving bestaande situatie
2.1 Historische ontwikkeling
Tot eind vorige eeuw bestond de agrarische bedrijfsvorm in het plangebied vooral uit
gemengde bedrijven, waarbij de veeteelt ten dienste stond van de akkerbouw. De keuterboeren
waren in belangrijke mate zelfvoorzienend en verkochten slechts hun overschotten
op de markt. De boeren maakten eeuwenlang gebruik van een systeem dat
voedingsstoffen uit het gebied concentreerde op een relatief kleine oppervlakte. Centraal
in dit systeem stonden de bouwlanden waar akkerbouw plaatsvond. Rondom de
bouwlanden lagen grote oppervlaktes woeste gronden, die naast broeken en vennen
voornamelijk uit heide bestonden. De heide werd gebruikt om de schapen op te weiden
en om plaggen en turf te steken. De schapen werd gehouden in potstallen, waar de
mest werd vermengd met heideplaggen. Het mengsel van heideplaggen en mest werd
op de bouwlanden gebracht. De bouwlanden lagen vaak al wat hoger in het terrein.
Door de eeuwenlange bemesting ontstond hier een dikke eerdlaag en kwamen de
bouwlanden nog hoger te liggen (de zogenaamde open akkers of essen). Boerderijen
werden vaak rondom deze oude bouwlandcomplexen gebouwd.
Op de akkers kwam afwisselend beplanting en bebouwing voor. De gronden langs de
beken waren vooral in gebruik als hooiland, waarbij beweiding door koeien in de nazomer
voor het optimale gebruik zorgden. Het was van groot belang voor de wintervoeding
van het vee. De hooilanden werden ontwaterd door een uitgebreid stelsel van
slootjes, waarlangs vaak elzensingels werden aangeplant. Toen de kunstmest zijn intrede
deed, werden veel heidevelden omgezet in landbouwgrond of bos. Het hier beschreven
landbouwsysteem werkt nog steeds door in de ordening van het plangebied.
Figuur: historische kaart plangebied in 1850, met de huidige bebouwingscontouren (zwart) en de gemeentegrens
(blauw) aangeduid
Croonen Adviseurs
3