Paper "diversiteit in verbondenheid" - UNIZO.be

kunnen dus, ook al hebben ze allemaal een zelfde etniciteit, een verschillend netwerkpatroon
vertonen.
Een eerste (bescheiden) aanzet om vanuit dit perspectief sociale relaties van verschillende
stadsbewoners in Vlaanderen te bestuderen, werd gegeven in het onderzoeksproject
'Verscheidenheid als instrument voor gemeenschapsopbouw' 3 . Een twintigtal stadsbewoners
werden geïnterviewd (op basis van vragen uit de netwerkanalyse gecombineerd met vragen
vanuit een brede interesse voor alledaagse betekenissen) en drie stadsbewoners werden elk
gedurende twee maanden gevolgd in hun dagelijkse activiteiten. De ideaaltypes van Hannerz
kwamen terug in de interviews en de participerende observaties maar omwille van de bredere
(etnografische) kijk zagen we dat echte levens deze ideaaltypes doorkruisen.
Zoals te verwachten was, geven de interviews met de betrokken migranten een patroon van
inkapseling weer. Volgens Hannerz is dit patroon de lieveling van de antropologen en ook in
Vlaanderen zien we dat een categoriale aanpak waarbij vertrokken wordt van op zich staande
gemeenschappen of specifiek afgegrensde groepen (zoals bijvoorbeeld Marokkaanse vrouwen
of Vlaamse generatie-armen) ook populair is. Inkapseling kent echter verschillende gradaties
zeker als we het bekijken in functie van verschillende soorten van banden (dit onderscheid
komt van Granovetter, 1973 cfr infra). Niet alleen wordt er gekeken naar 'sterke banden'
(duurzame, diepgaande contacten) maar ook naar 'zwakke banden' ( zoals bijvoorbeeld
kennissen) en 'afwezige banden' (de relaties met vreemden bijvoorbeeld iemand goedemorgen
zeggen in je buurt die je voor de rest niet kent of een praatje met vreemden bij de bakker).
Een voorbeeld van 'zuivere' inkapseling is Dilek.
Dilek, een Turkse vrouw (eerste generatie) is zwanger van haar derde kind. Haar familie
woont in de buurt, haar vader woont zelfs naast haar. Ze heeft frequent en dagelijks contact
met haar familie en met Turkse vrouwen die uit hetzelfde dorp afkomstig zijn en die al dan
niet in de buurt wonen. Andere mensen dan Turken kent ze niet. Ze zegt dat ze vaak thuis is en
kuist. Als ze gaat winkelen doet ze dat in de buurt en meestal in Turkse winkels.
(Soenen, 2001b: 27)
Saida (tweede generatie) is ook huisvrouw maar is niet zo ingekapseld als Dilek en heeft
verschillende connecties met de wereld buiten haar Marokkaanse netwerk.
Saida is een Marokkaanse huisvrouw met zes kinderen, haar oudste kind is 22 jaar. Ze woont
graag in de wijk omdat er ook Marokkanen wonen die ze kent. Ze heeft wel oppervlakkige
contacten met Turkse en Vlaamse buren, ze zegt immers tegen iedereen goedendag. Met één
Vlaamse overbuurvrouw en één Turkse buurvrouw heeft ze wel een diepgaander contact en ze
lopen af en toe bij elkaar binnen. De man van de Vlaamse vrouw is nog niet lang geleden
overleden en Saida is de man dan ook gaan groeten thuis, een gebruik dat ze niet kende. Vaak
is ze op stap met Marokkaanse vriendinnen die ze heeft leren kennen aan de schoolpoort en
met wie ze als het goed weer is naar het speelplein in de buurt gaat. Ook gaat ze naar het
vlakbij gelegen integratiecentrum voor allerlei lessen. Ze spreekt ook de buurttoezichters aan
omdat de stoep voor haar deur verzakt is. Indien ze sociale steun nodig heeft gaat ze naar haar
moeder of schoonzus. Bij haar vriendinnen zou ze ook terecht kunnen maar dat doet ze liever
niet. Haar boodschappen doet ze meestal met haar man met de auto. Tussendoor gaat ze zelf
3 Dit onderzoeksproject is in opdracht van het Sif-fonds van de Vlaamse gemeenschap en wordt uitgevoerd door
het Steunpunt ICO, Vakgroep Vergelijkende Cultuurwetenschappen, Universiteit Gent. Wat volgt is deels
overgenomen uit het eindrapport (Soenen, 2001b).
9