Hoofdstuk 5 Verloren verleden (1990-1993).pdf

on: www.vijfeeuwenmigratie.nl
je aan ieder ander, ookje eigen burgers, zou stellen.» Op welke eisen doelde
de arabist? En werden er dan inderdaad geen eisen gesteld aan moslims? De
verslaggever vergat haar belangrijkste taak te vervullen: vragen stellen.
Zürcher kreeg open microfoon. Nederland leed aan een gebrek aan zelfvertrouwen
en was bang om zijn eigen waarden te verdedigen, ging de arabist
verder. «Waarom moet je respect voor een andere cultuur zo groot zijn dat
de eigen fundamentele waarden in het gedrang komen?»
Het was exact de toon die Frits Bolkestein enkele maanden later aansloeg.
In zijn rede voor de Liberale Internationale, op zondag 8 september
1991 in het Zwitserse Luzern, zei de voorzitter van de VVD-fractie in de
Tweede kamer dat westerse, liberale beginselen als richtsnoer genomen
moesten worden bij het integratieproces van moslims in de Nederlandse
cultuur. Als die beginselen botsten met bepaalde tradities uit de islamitische
cultuur, mocht er over hun onderlinge rangorde geen twijfel bestaan.
Bolkestein lichtte zijn uitspraken op 12 september toe in een artikel op
de opiniepagina van de Volkskrant. Rationalisme, humanisme en christendom
hebben de scheiding van Kerk en Staat, de vrijheid van meningsuiting,
de verdraagzaamheid en de non-discriminatie voortgebracht. Dat zijn de pijlers
van de westerse beschaving. «Het liberalisme claimt universele geldigheid
en waarde voor deze beginselen. Dat is zijn politieke visie. Dit betekent
dat volgens het liberalisme een beschaving die deze beginselen in ere
houdt, hoger staat dan een beschaving die dat niet doet.» Bolkestein noemde
een hele reeks voorvallen om duidelijk te maken dat die beginselen «in de
wereld van de islam» niet gelden. «Misschien ontwikkelt die wereld zich in
de komende zeshonderd jaar zoals West-Europa dat heeft gedaan. Maar zolang
kunnen wij niet wachten want ondertussen is een forse immigratie van
inwoners van islamitische landen naar West-Europa op gang gekomen.»
De vraag was volgens Bolkestein: «Hoe moeten de islamitische minderheid
en de niet-islamitische meerderheid zich tot elkaar verhouden.» En
daarbij moest één ding duidelijk zijn: met die beginselen viel niet te marchanderen,
«ook niet een klein beetje». Het viel nog te bezien wat het beste
was: emancipatie door verzuiling of emancipatie door gezamenlijke ontwikkeling.
In 1981 meende de VVD in haar verkiezingsprogramma nog dat het
overheidsbeleid ruimte moest bieden aan «behoud en ontwikkeling van een
eigen cultuur en de beleving van de eigen identiteit van de verschillende
groeperingen». De partij had van 1977 tot 1989 - afgezien van de periode
eind 1981 tot eind 1982 - een cruciale rol gespeeld in de totstandkoming
van het minderhedenbeleid. Het was VVD-minister Wiegel, onder wiens
verantwoordelijkheid het beleid in 1979 startte. VVD-minister Rietkerk, en
na zijn overlijden De Korte, hadden het beleid van 1982 tot 1986 op Binnenlandse
Zaken gecoördineerd. De VVD-ministers zaten bij de kabinetsvergaderingen
waar de belangrijke beslissingen genomen werden. De VVD was
nog maar koud van het regeringspluche gestoten, of de liberale voorman
362 Bolkestein deed alsofhij wist hoe het allemaal moest.
EEN G OUDEN ARMBAND