Hoofdstuk 5 Verloren verleden (1990-1993).pdf

on: www.vijfeeuwenmigratie.nl
samenleving, dat je mensen kunt mobiliseren om mee te doen. En het is
ook te makkelijk om tegen mensen te zeggen: wat zeur je, je wordt niet
overbelast door de nieuwe Nederlanders. Dat heeft te maken met een heel
fundamenteel sociaal vraagstuk. Als er sprake is van angst, onzekerheid bij
autochtone Nederlanders, dan is die vraag ook gerelateerd aan andere sociale
problemen: mensen die zonder werk zitten, mensen met gezondheidsproblemen,
mensen die ongelukkig wonen en dan komt dat van die vreemdelingen
er nog bij . We moeten dus vreselijk oppassen dat mensen die daar op
afstand van staan - die in de praktijk minder met minderheden te doen hebben
- er niet te gemakkelijk over praten.»
Een verdrietig gevoel
Een andere kwestie die telkens terugkeerde in de coalitie van CDA en PvdA
is de werkloosheid onder minderheden. Als econoom analyseert Lubbers dat
vraagstuk als volgt: «De snelheid waarmee technologische veranderingen zijn
doorgevoerd, heeft veel arbeid bespaard en heeft de waarde van de kwalificatie
van arbeidskrachten verlaagd. Door de globalisering van de wereldeconomie
kunnen produkten en produktie veel makkelijker verplaatst worden,
zodat laaggekwalificeerde arbeid niet per se meer hier gedaan hoeft te worden.
Een belangrijk punt is ook een omslag in de bedrijfscultuur, met name
bij grote ondernemingen. Vroeger waren werkgevers er trots op dat ze met
inschakeling van machines meer produceerden met hetzelfde aantal werknemers.
Nu zijn directies trotser naarmate ze met minder mensen werken. Ik
denk wel dat we daar doorheen komen. Aan de ene kant door naast scholing
een goed evenwicht te vinden aan de onderkant van de arbeidsmarkt,
vooral qua beloningsniveau. Dat moeten we zoeken in een verschuiving in
de belastingen: arbeid minder, consumptie zwaarder belasten. Aan de andere
kant verwacht ik veel van het midden- en kleinbedrijf Ik zie dat die bedrijfscultuur
daar anders is. Nieuwe, jonge ondernemers willen uitbreiden,
zijn ermee bezig, nemen mensen aan. Als de economie alleen bestond uit
krimpende grote bedrijven, hadden we nog veel meer werkloosheid.
Wat sinds het WRR-rapport uit 1989 ook speelt, is het verwarrende van
ons sociale-zekerheidsstelsel. Dat je geld kunt krijgen zonder te werken,
heeft ook iets ontwrichtends voor mensen die helemaal zijn opgegroeid met
de gedachte: je werkt om je boterham te verdienen. 'Hoe kan het toch dat
je die boterham krijgt als je niet werkt?', vragen ze zich af Er is minder sociale
controle en meer individualisering in Nederland èn steeds meer mensen
in dit land komen uit andere culturen. Beide verschijnselen cumuleerden
en zijn de goede werking van ons stelsel van sociale zekerheid en
voorzieningen gaan aantasten. Dat is voor mij een stimulans geweest om te
kijken naar nieuwe vormen van arbeidsvoorziening, om mensen individu-
386 eler te benaderen.
EEN GOUDEN ARMBAND