1AQYoMq

FocusDe Eerste Kamer heeft aanpopulariteit gewonnenvoorstel terug te sturen aan de Tweede Kamer, die dan hetlaatste woord zou hebben.Maar de laatste jaren lijkt het tij gekeerd. De EersteKamer heeft aan populariteit gewonnen. Het is, zo vindtmen steeds vaker, een gezelschap dat beter functioneertdan de Tweede Kamer: de leden doen hun werk met rust,met enige afstand van partijpolitiek, en met aandachtvoor de kwaliteit van wetgeving. De hectiek en de hijgerigheidvan de Tweede Kamer ontbreken er. Zo nu en danwordt een wetsvoorstel waar veel aan mankeert, en datdoor de Tweede Kamer is aanvaard, aan de overkant vanhet Binnenhof alsnog tegengehouden. Vaker nog wordteen novelle afgedwongen waarmee het voorstel wordtopgeknapt, of worden op andere manieren de scherpekantjes van een voorstel bijgevijld.Met de kabinetten-Rutte is daar nog iets bijgekomen:voor het eerst heeft de coalitie geen meerderheid in deEerste Kamer. Het geeft de Eerste Kamer, die toch niethelemaal vrij is van coalitiedwang, nog meer mogelijkhedenom wetsvoorstellen kritisch te toetsen.De Eerste Kamer met haar gebrekkige legitimatie diede Tweede Kamer corrigeert en wetsvoorstellen met grotegebreken tegenhoudt: dat noemt men ook wel met eenkromme stok recht slaan. Recht slaan is natuurlijk prima.Maar zouden we ons parlementair stelsel niet zo kunnenaanpassen dat we met een rechte stok recht kunnenslaan? En is het dan misschien mogelijk om ook de TweedeKamer ertoe te brengen wat minder vaak met een rechtestok krom te slaan?3. AnalyseDat roept allereerst de vraag op hoe het komt dat de EersteKamer zoveel beter functioneert dan de Tweede. Waarkomen die rust en die afstandelijkheid vandaan? Ik pretendeergeen wetenschappelijk onderzoek; dat zou ookbijna niet te doen zijn, want het gaat om kleine populatiesmet unieke omstandigheden, en objectieve maatstavenzijn er niet. Maar het antwoord is waarschijnlijk vrij overzichtelijk;senatoren zijn nou ook weer geen goochelaarsdie hun behendigheid maskeren.– Eerste Kamerleden hebben niet het politieke primaat:dat berust bij de Tweede Kamer, die rechtstreeks doorde kiezers wordt gekozen. Dat betekent dat de meesteaandacht van de media en de lobbygroepen wordtgericht op de Tweede Kamer, zodat bijna alle mondelingeen schriftelijke kamervragen in die Kamer wordengesteld, bijna alle spoeddebatten daar worden gevoerd.Rond de Eerste Kamer is er meer rust.– Tweede Kamerleden zitten meestal vrij vroeg in huncarrière, ze hebben zich nog volledig te bewijzen. EersteKamerleden lopen vaak tegen het einde van huncarrière, hebben vaak al een flinke staat van dienst,zijn soms al minister geweest. Ze hoeven zich nietmeer te bewijzen. Ze laten zich dan ook minder snelimponeren door het kabinet, de lobbygroepen of demedia.– De Tweede Kamer functioneert fulltime, zodat de meestevan haar leden volledig opgaan, zeg maar ondergedompeldraken, in de baan voor dag en nacht die zehebben. De Eerste Kamer is samengesteld uit deeltijders,die meestal nog een andere baan hebben. Ookdaardoor kunnen ze vaak meer afstand houden van deHaagse stolp.– Regeerakkoorden worden gesloten met de TweedeKamer; dat geeft meer coalitiedwang (in 1991 noemdeCDA-senator Kaland Tweede Kamerleden al eens ‘stemvee’).Tot nu toe wordt de Eerste Kamer niet bij de formatiebesprekingenbetrokken.4. Richting van de oplossingAls we de kwaliteiten van de Eerste Kamer willen benuttenen tegelijk de zwakke kant (de indirecte legitimatie)willen wegwerken, zijn er verschillende mogelijkheden.Een eerste mogelijkheid: de Eerste Kamer afschaffenen zorgen dat de Tweede Kamer meer gaat functionerenals de Eerste. Dit lijkt echter niet goed haalbaar. Het werkvan de Tweede Kamer kan niet goed in deeltijd wordengedaan, daarvoor is er gewoon te veel te doen. En de aandachtvan media en publiek zal er niet minder op wordenals de Eerste Kamer is afgeschaft, integendeel.Een tweede mogelijkheid is, kortweg, de EersteKamer rechtstreeks laten kiezen, net zoals de Tweede.Maar dit is ook geen oplossing: je hebt dan gewoon tweekeer dezelfde politieke samenstelling. De Eerste Kamer zaldan betrokken worden bij de kabinetsformatie, maar verliesthaar unieke positie.We kunnen het vraagstuk ookkantelenWe kunnen het vraagstuk ook kantelen: kies de EersteKamer rechtstreeks en op dezelfde manier als de TweedeKamer, 6 maar geef haar een andere taak, waardoor zezich van de Tweede Kamer blijft onderscheiden. Geef haareen taak die inspeelt op haar sterke kanten. Ik stel voor:de Eerste Kamer wordt exclusief belast met de wetgevendetaak (inclusief recht van initiatief en amendement), deTweede Kamer krijgt exclusief alle andere parlementairetaken.5. UitwerkingWordt de nieuwe Eerste Kamer voortaan als enige belastmet de wetgevende taak, dan heeft dat gevolgen voor deverschillende bevoegdheden. De Tweede Kamer behoudtalle informatierechten die nodig zijn om de regering tekunnen controleren. De Eerste Kamer zal die bevoegdhedenvoortaan alleen nodig hebben voor haar wetgevendetaak.In mijn voorstel krijgt de Tweede Kamer niet alleeneen controlerende taak; zij krijgt ook tot taak de vertrouwensbasisvoor een nieuw kabinet te verschaffen. De kabinetsformatiewordt dus, ook bij de gewijzigde taakverdeling,nog steeds uitgevoerd onder verantwoordelijkheid504 NEDERLANDS JURISTENBLAD – 27-2-2015 – AFL. 8