VAN HOREN

komt het moment om taal en ervaringtoe te voegen in de interactie met hetkindOuders kunnen dit op de volgendemanieren doen:• door het kind te imiteren, maar erwoordjes aan toe te voegen• door handelingen of gebaren vanhet kind te 'vertalen' met een toevoeging• door voor het kind een situatie tebeschrijven bijvoorbeeld door methet kind te praten over iets watgaat gebeuren• door het kind iets uit te leggen, ofbijvoorbeeld met het kind te pratenover hoe iets voelt• door 'doen alsof'-spel met het kindte spelen.6. De visie waarop de HanenOudercursus is gebaseerdHanen is gebaseerd op het uitgangspuntdat alle kinderen taal leren in dedagelijkse omgeving, dus ook kinderenmet een taalontwikkelingsstoornis.Deze kinderen stellen echterandere eisen aan die dagelijkse omgeving.Daarom is er binnen Hanenvoor gekozen om ouders in staat testellen de dagelijkse omgeving vanhet kind zo aan te passen dat hunkind ervan kan profiteren. Hierbijsluit de cursus zo veel mogelijk aanbij de manier waarop kinderen taaiverwerven,om zodoende het vastgelopenproces weer op gang te brengen.Ouder-kind interactieAls je kijkt naar de manier waaropouders 'van nature' met baby'somgaan, is er sprake van wederzijdsreageren op elkaar. De baby imiteertde geluiden van de ouder, maar ookde ouder doet geluiden en gezichtsuitdrukkingenvan het kind na. Deouder interpreteert zelfs de geluidendie de baby maakt alsof er een betekenisvolwoord is gesproken. Ook degebaren die het kind maakt, vat deouder op als 'taal' en reageert hier alszodanig op. De ouder volgt als hetware de baby. Door dit volgen geeftde ouder betekenis aan bewegingenvoor het voeren van gesprekken aljong leren, doordat de ouders imiteren,reageren en allerlei beurtwisselingsspelletjesmet het kind spelen.De interactie tussen ouders en kinderenmet ernstige spraak/taalproblemenkan dan ook al in een vroeg stadiumverstoord zijn. Deze verstoringkan zijn oorzaak vinden in het kind,bijvoorbeeld vanwege een zintuiglijkeof verstandelijke handicap. Maarook de ouder kan de balans in deinteractie met het kind verstoren. Uitonderzoek naar de interactie tussenkinderen met een taalontwikkelingsstoornisen hun ouders blijkt dat sommigeouders minder goed in staat zijnhet gedrag van hun baby te interpreterenen er adequaat op te reageren.De ouders leren dus eerst hoe zij deinitiatieven van hun kind kunnenvolgen (door Kijken, Wachten enLuisteren). Hierdoor gaan zij demanieren waarop hun kind communiceertherkennen. Als zij dezemanieren kennen, gaan de oudershun eigen manier van communicerenaanpassen aan de specifieke communicatievan hun kind. Ouder en kindvinden nu aansluiting bij elkaar enkunnen vanaf dit punt verder werkenaan taal en communicatie. Stap voorstap gaan de ouders 'taal en ervaring'toevoegen. De laatste vier bijeenkomstenvan de cursus worden besteedaan de onderwerpen: Spelen volgensVAT, Muziek volgens VAT, boekjeslezen volgens VAT en knutselen volgensVAT:len geluiden van het kind. Dit vormt tde aanzet voor de taalontwikkeling lvan het kind. Het volgen staat dus saan het begin van de taalontwikkelingen is dan ook het eerste principe edat ouders in de Hanen-cursus leren.In het ideale geval verloopt de communicatieveinteractie symmetrisch: L:ouder en kind 'spreken' om de beurt tDeze ouders nemen veel vaker hetinitiatief tot interactie en zijn veeldirectiever of corrigerender danouders van zich normaal ontwikke-lende kinderen. Zij volgen het kindniet en passen zich niet aan hetniveau van het kind aan. De responsiviteitvan de ouders is laag en er ont-staat een a-symmetrisch interactiei-en hebben ieder een even groot aandeelpatroon tussen kind en ouder,in het aandragen van gespreksonderwerpenen het handhaven van nj-het verloop van het gesprek. Ouder ren kind passen zich dus aan elkaar raan, het tweede Hanen-Principe.De ontwikkeling van interactionele etaalvaardigheden start al op heel ?1jonge leeftijd. Het kind kan de regels isDoordat de communicatie van ouderen kind niet op elkaar aansluiten,leert het kind niet meer van de ouder,Als de ouder het kind een woordvoorzegt, sluit het niet aan bij hetniveau en de beleving van het kind.Daardoor zal het kind het woord nietoppikken.VHZ«jaargang 53 nwamei ! .oktober 1W