VAN HOREN

REINATE DE VRIES & SUZAN VLOET"neutraal"(zwakke hand)tandlip*(BLACK)(NAME)**schoonmaken(ni)het gebaar [BLACK]Plaats-assimilatieIn het sprookje zijn ook enkele fraaievoorbeelden te vinden van een anderevorm van assimilatie: assimilatievan plaats. Deze vorm vindt typischplaats op de zwakke hand:het gebaar [NAME][vergeetpoeder]: Dit gebaar wordt alsvolgt gemaakt:[VERGETEN]-[POEDER]. Het gebaar[VERGETEN] wordt hoog tegen hethoofd gemaakt. [POEDER] is eengebaar dat in de ruimte vóór degebaarder wordt gemaakt (de neutraleruimte). In deze samenstellingwordt [POEDER] ook hoog gemaakt,het assimileert met het gebaar voor[VERGETEN].de samenstelling[VERGEET A POEDER][waarspraakwater]: Het gebaar hiervoorwordt als volgt gemaakt:[GOOIEN]-[VERHAAL]-[WAAR]. Ervindt duidelijk assimilatie plaats tussende laatste twee woorden. Bij hetgebaar [WAAR] ligt de zwakke handnormaal onder de sterke hand, in deruimte vóór de gebaarder. In dezesamenstelling ligt de zwakke handonder de elleboog; de zwakke handassimileert.het gebaar [VERGETEN]Finale verlengingWat gebeurt er wanneer je als volwasseneaan een kind vertelt dat deboze heks snode plannen smeedt? Jevertraagt het verteltempo en bouwtzo de spanning van het verhaal op.de samenstelling [BLACK A NAME]Dus zoals [-stem] wordt 'geanticipeerd'in het voorbeeld van gesprokenassimilatie, zo wordt de [zwakkehand] 'geanticipeerd' in het gebarenvoorbeeld.Schematisch ziet het er als volgt uit(met weer een vergelijkbaar voorbeelduit het Nederlands):het gebaar [POEDER]Dit proces staat binnen de fonologiebekend als finale verlenging ('phrasefinal lengthening'), het vertragen aanhet einde van een zin.Op de band zijn verschillende voorbeeldenvan finale verlenging te vinden.Dat gaat als volgt. Verlengingkan zowel optreden bij gebaren metherhaling als bij gebaren zonder herhaling.*ïMVHZ «jaargang 35 nummer 3 • oktober 1995