VAN HOREN

ARTIKELENCommunicatie Begeleidingin Gezinnen (CBG)Hans PrinsenSamenvatting.Tijdens de VeBOSS-conferentiedagen van 23 en 24 maart j.l. en ook opde Foss/Boskdag van 1 april j.l. is door Het Rotsoord een presentatiegegeven over Communicatie Begeleiding in Gezinnen en op school. Hetgebruik van de video als middel (ook wel Video Interaktie Begeleidinggenoemd) staat daarbij als hulpmiddel centraal. De video als "derdeoog" in de thuissituatie en op school blijkt een krachtig hulpmiddel om deinteraktie tussen opvoeder(s) en kind duidelijk te maken èn te verbeteren.Beide projecten zijn illustraties van aktuele aktiviteiten op Het Rotsoord teUtrecht. Het winnen van de Onderwijsprijs 1994 voor de provincieUtrecht voor Video Interactie Begeleiding en het verkrijgen van diversefondsen voor het CBG-project zijn belangrijke impulsen voor de schoolom hiermee door te gaan. De bijdrage van Het Rotsoord is gesplitst intweeën: Communicatie Begeleiding in Gezinnen (CBG) en VideoInteractie Begeleiding (VIB) op school.1. InleidingHet project "Communicatie Begeleidingin Gezinnen"(CBG-projektgenoemd) wordt geinitieerd vanuitHet Rotsoord, een (V)SO-school voorkinderen met hoor en/of spraak/taalmoeilijkhedente Utrecht.Centraal in het project staat de praktischebegeleiding van ouders die aangevenproblemen te ondervinden inde communicatie met hun kinderenwegens de spraak/taalhandicap.De voorziening bestaat uit begeleidingthuis met gebruikmaking van decontactprincipes van Video hometraining(VHT) aangevuld met specifieketaalbegeleiding. Aan het project is eenwetenschappelijk onderzoek gekoppeldnaar de effecten van deze begeleiding.In samenspraak met de RijksuniversiteitUtrecht, met als promotor prof.dr. Rispens en diverse deskundigen,wordt dit project nauwgezet gevolgden geëvalueerd.Uit vele hoeken is belangstelling voordit project getoond. In het hiernavolgendewordt (kort) stilgestaan bij devolgende onderdelen:1. Gevolgen taalontwikkelingsstoornissen.2. Videohometraining.3. Specifieke taalbegeleiding4. De procedure, begeleiding.5. Het onderzoek.1. Gevolgen taalontwikkelingsstoornissen.a) Voor de spraak-taalontwikkelingAlgemeen gesproken betreft een specifiekespraak/taalstoornis een retardatievan zowel de ontwikkeling vande articulatie als de communicatievevaardigheden. Dit kan enerzijds leidentot een situatie waarin sprake isvan een vertraagde ontwikkeling vande spraak, anderzijds tot een situatiewaarin sprake is van een afwijkendeontwikkeling in de interactie en communicatie.Het proces van de spraakentaalontwikkeling staat niet opzichzelf, maar maakt onderdeel uitvan het totale proces van veranderingen ontwikkeling, waarin kinderenzich voortdurend bevinden(Goorhuis '94).Wat betreft de gevolgen op spraaktaalgebiedis er meestal sprake vaneen combinatie van problemen in deexpressieve en receptieve sfeer.Kinderen met een expressieve taalontwikkelingsstoornisbegrijpen taalgoed, maar de gesproken taal isimmatuur en gestoord. Hierondervallen bijvoorbeeld woordvindingsproblemen.Kinderen met een receptievetaalontwikkelingsstoornis hebbendaarentegen wel moeite met hetbegrijpen van taal. Conversatie isvoor receptief taalgestoorde kinderenvermoeiend en er ontstaan snel misverstanden.Receptieve taalproblemen gaan vrijwelaltijd samen met expressieve taalproblemen,doordat het receptief taaigestoordekind de taalstructuur nietdoorziet en daardoor niet in staat istaal geordend en gestruktureerdvoort te brengen (Everwijn-vanHoorn 1982).Uit onderzoek blijkt dat bij kinderenmet gestoorde spraak- en/of taalontwikkelingde verbale interactie tussenouders en kind uit balans raakt, waardoorhet kind, als gevolg van de aanwezigestoornis, ook nog eens minderkansen krijgt om het spraak-en taalsysteemte verwerven.Veel diagnostiek is nodig om de veelalpedagogische en medische problemente achterhalen (Goorhuis '95).b) Voor de intelectuele ontwikkelingDe intellectuele ontwikkeling staateveneens onder druk wanneer ersprake is van een taalontwikkelingsstoornis.Taal is de drager van de ontwikkelingvan het denken.Omgekeerd vormt het denken in deontwikkeling van het taaibegrip eencentrale faktor. Kennisoverdracht ende op basis van deze kennisoverdrachtgestimuleerde cognitieve ontwikkelingkunnen vaak alleen gebeurendoor middel van taal. (Van derDungen '91, Gerritsen '88). Door despraak/taalstoornis loopt de cognitieveontwikkeling risico achter te lopenop de normale ontwikkeling.c) Voor de sociaal-emotionele ontwikkelingVHZ .jaargang 35 nummer 3 • oktober 1995